نخاله‌ ساختمانی تهدید زیست محیطی است/ نگرانی از شرایط پارک پسماند

به گزارش گلستان 24 ؛ فعالیت‌های انسان که جنبه حیاتی برای بقاء بشر دارد را باید متناسب با نیازهای حال و آینده سنجید و برای توسعه و تکامل آن تلاش کرد مشروط بر آن‌که به بهاء نابودی محیط زیست و منابع طبیعی منجر نشود.

«توسعه» و «محیط زیست» دو موضوع جدایی‌ناپذیر هستند بنابراین ضروری است که با استفاده از ابزارهای مدیریت محیط زیست، تلاش شود تا حداقلِ خسارت به منابع طبیعی وارد شود.

یکی از دغدغه‌های امروزه بشر در زمینه توسعه، دفع و بازیافت پسماندهاست، به طور کلی پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که به طور مستقیم و غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده، زائد تلقی می‌شود.

انواع پسماند

پسماندها به پنج دسته، عادی (زباله‌های خانگی و نخاله‌های ساختمانی)، پزشکی، ویژه (پسماندهایی که خطراتی از قبیل انفجار داشته و یا سمی هستند)، کشاورزی و صنعتی تقسیم می‌شود.

یک دسته از پسماندهایی که در ظاهر بی‌اثر است نخاله‌های ساختمانی است، اگرچه ممکن است این نخاله‌ها به اندازه مواد زائد دیگر خطرناک نبوده ولی حجم زیاد آن‌ها مشکل عمده‌ای را برای بسیاری از جوامع از لحاظ کاهش ظرفیت، محل‌های دفن و بر جای ماندن دیگر مواد زائد ایجاد می کند.

پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که به طور مستقیم و غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده، زائد تلقی می‌شودمشکلی که اکنون گریبان گیر شهر گرگان شده و دردسرهایی را پیش روی مدیران شهری ایجاد کرده است؛ از این رو با کارشناس محیط زیست، در خصوص مؤلفه‌ها و شرایط محل دفن و صدماتی که نخاله‌های ساختمانی می‌تواند به محیط زیست بزند، گفتگو کردیم، احسان میرعرب به خبرنگار مهر گفت: مدیریت مواد زائد جامد یکی از مشکلات عمده پیش روی برنامه ریزان شهری در سراسر جهان است.

وی افزود: معضل نخاله در کشورهای در حال توسعه شدیدتر است زیرا برنامه‌ریزی ضعیف، منجر به شیوه ضعیف مدیریت مواد زائد جامد می‌شود.

پسماند ساختمانی

میرعرب تصریح کرد: اصولاً زائدات ساختمانی به پسماندهای حاصل از ساخت و ساز، تخریب اماکن، ساختمان‌های فرسوده، گودبرداری، خاک‌برداری، تعمیر و نوسازی، آسفالت معابر، حفاری‌های مربوط به تأسیسات شهری و هر گونه پسماند حاصل از فعالیت های عمرانی و ساختمانی مشتمل بر خاک و مخلوط حاصل از خاک‌برداری، شیشه، بتن، ملاط، گچ، خاک، کاشی، سرامیک، ماسه، سیمان، قیرگونی، سنگ، آجر، موزاییک، تیرچه سقفی، شیروانی، چوب و سایر پسماندهای مشابه اطلاق می‌شود.

وی توضیح داد: افزایش مقادیر نخاله‌های ساختمانی موضوعاتی از قبیل کمبود فضای محل دفن، توسعه محل‌های جدید دفن، افزایش هزینه‌های محل دفن، مسائل محیط زیستی و مخالفت‌های عمومی را به طور نامطلوبی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

میرعرب با بیان این که نخاله‌های ساختمانی در ظاهر بی‌خطر به نظر رسیده و نیاز به مدیریت اورژانسی ندارند، گفت: اما آن‌ها ترکیبی از مواد مختلف هستند که مواد تشکیل دهنده هر کدام از آن‌ها تهدیدی برای طبیعت است.

وی با بیان این‌که باید مشخص شود که آجر، سنگ و غیره از چه چیزی تشکیل شده، ادامه داد: سنگ رادیواکتیو دارد، لابه‌لای نخاله‌ها پلاستیک، سرب و آزبست سرطان زا وجود دارد و همه این‌ها با هم جمع شده و نخاله ساختمانی در ظاهر بی خطر را تشکیل می‌دهد.

میرعرب اظهار کرد: در مدیریت پسماند و دنیای مدرن امروز قبل از دفن نخاله‌ها باید دید آیا این نخاله‌ قابلیت بازیافت دارد یا خیر؟ بخش عمده‌ای از این نخاله‌ها را می‌توان تفکیک، جداسازی، بازیافت کرد و دوباره به چرخه استفاده درآورد.

بازیافت نخاله ها

وی تصریح کرد: دفن زمانی روی می‌دهد که دیگر آن ماده کارایی نداشته و ما مجبور به دفن باشیم؛ بنابراین قبل از اینکه نخاله‌ها دفن شوند باید جداسازی روی آن‌ها انجام و فرایندی طی شود تا کمترین ماده موجود دفن شود نه این‌که این همه ماده‌ خام ارزشمند را که قابلیت استفاده مجدد دارد، برای همیشه در طبیعت دفن کنید.

در بسیاری از نقاط دنیا، سایت‌های پسماند را تغییر کاربری داده و فضای سبز و پارک ایجاد می‌کنندمیرعرب افزود: نکته دوم مکان‌یابی دفن نخاله است، انتخاب محل دفن پسماندها یکی از مراحل مهم در مدیریت پسماندهای جامد شهری است و با توجه به اثرات مخرب محیط زیستی، اقتصادی و اکولوژیکی این محل‌ها، انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرایند علمی صورت گیرد. شما نمی‌توانید بدون مطالعه و به صورت دلخواه هر جا که تمایل داشتید نخاله‌های ساختمانی را تخلیه کنید.

وی با بیان این‌که مطالعه اولیه کار چندان عجیب و خارق‌العاده‌ای نیست، گفت: شهرداری هم پول و هم توان فنی آن را دارد و یا می‌تواند با شرکت‌های مشاوره قرارداد ببندد و بهترین نقطه دفن نخاله‌های ساختمانی را مشخص کنند.

ویژگی های محل دفن

میرعرب افزود: برای مکان دفن پارامترهای مشخصی از قبیل ویژگی‌های زمین، خاک‌شناسی، زمین‌شناسی، سنگ‌بستر، زلزله‌خیزی، فاصله با آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی، تراکم جمعیتی اطراف، راه دسترسی، شیب، ارتفاع، پوشش گیاهی، فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از فرودگاه و فاصله از مناطق حفاظت شده، مسائل حقوقی زمین و غیره را باید در نظر گرفت.

این کارشناس محیط زیست اظهار کرد: در فاز بعد، برای دفن نخاله‌های ساختمانی نیازمند اصولی از قبیل آماده شدن بستر هستیم؛ برای این کار اصول کاملاً مهندسی از قبیل لایه‌برداری، ترانشه زدن و غیره وجود دارد.

وی با بیان این‌که بعد از دفن هم باید مشخص شود که مکان چه کاربری دارد، گفت: در بسیاری از نقاط دنیا، سایت‌های پسماند را تغییر کاربری داده و فضای سبز و پارک ایجاد می‌کنند. این تغییر کاربری اراضی نه ‌تنها منطقه را دوباره احیاء می‌کند بلکه با تبدیل به منطقه گردشگری و مانند آن، برای مردم سوددهی داشته باشد.

توسکستان محل تخلیه نخاله های ساختمانی

میرعرب توضیح داد: اکنون که محل تخلیه نخاله‌های شهر گرگان به توسکستان منتقل شده باید پرسید که آیا در این زمینه مطالعه شده است؟ آیا خاک توسکستان برای این کار مناسب است؟ آیا فاصله با آب‌های زیرزمینی در نظر گرفته شده است؟

با انتقال نخاله‌ها از هزارپیچ به توسکستان ما مشکل را حل نکردیم بلکه آن را از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال دادیماین فعال محیط زیست گلستانی ادامه داد: اگر آب زیرزمینی وجود داشته باشد این نخاله‌ها به مرور زمان وارد آب زیرزمینی شده و آب شُرب مردم گرگان را که از توسکستان تأمین می‌شود، آلوده می‌کند.

وی با تأکید بر این‌که نخاله‌ها در ظاهر سنگ و آجر هستند ولی هزار ماده در آن وجود دارد، گفت: باید بدانیم که عرصه دفن متعلق به کجاست؟ عرصه ملی و یا خصوصی است؟ اگر عرصه ملی است منابع طبیعی کجاست؟ آب منطقه‌ای کجاست؟ محیط زیست کجاست؟ دستگاه‌های مختلف باید در این قسمت پاسخگو باشند.

انتقال مشکل از هزارپیچ به توسکستان

میرعرب با بیان این‌که نکته مهم دیگر کامیون‌های حمل نخاله ساختمانی در جاده توسکستان است، افزود: جاده گرگان- شاهرود در ۶ ماه اول سال جاده کلیدی و پرتردد است. کامیون‌ها حمل نخاله علاوه بر این‌که بر بار ترافیکی جاده می‌افزاید، سبب فرسایش، خورندگی جاده، آلودگی صوتی، تصادف و غیره می‌شود و همه این‌ها تخریب محیط زیست را به دنبال دارد.

وی تصریح کرد: با انتقال نخاله‌ها از هزارپیچ به توسکستان ما مشکل را حل نکردیم بلکه آن را از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال دادیم؛ می‌توان با یک بررسی دقیق و مطالعه اصولی مکانی که آسیب کمتری را به محیط زیست وارد می‌کند، انتخاب کرد.