سیل گلستان می‌توانست فاجعه ملی باشد

به گزارش گلستان24 ؛ابوطالب قزلسفلو مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: تفاوت سیل امسال گلستان با سال‌های ۸۱ و ۸۴ اینجاست که در حوادث قبلی بارش‌ها سطوح محدودی از استان را تحت تاثیر قرار می‌داد یا به روایتی نقطه‌ای بود، ولی این بار در وسعتی حدود یک میلیون هکتار از استان با بارش کم سابقه به میزان ۱۰۳ تا ۳۵۰ میلی متر در یک بازه زمانی ۳۰ ساعته بارید.

به گفته وی، باران‌هایی که از اواخر اسفند سال ۹۷ شروع شد، تمامی سطح گلستان را در برگرفت بطوری که همزمان از علی آباد، خراسان شمالی، ارتفاعات گلیداغ، جنگل گلستان، دهانه محمد آباد، زرین گل، رامیان و خوش ییلاق آب باران سرازیر شده و به سرچشمه‌های گرگان رود پیوست و کلیه رودخانه‌های استان در روز ۲۸ اسفند پر آب بود و سرانجام در روز اول فروردین به آق قلا رسید.

شدت بارش‌ها بی سابقه بود؛ بطوری که کمترین میزان مربوط به چنارلی با ۱۰۰ میلی متر و بیشترین به توسکاچال با ۳۱۷ میلی متر و در برخی نقاط تا ۳۵۳ میلی متر بود.

قزلسفلو در ارتباط با تاثیر طرح‌های آبخیزداری استان بر مدیریت سیلاب امسال گفت، بعد از سیلاب سال ۸۱ جنگل گلستان با اساتید دانشگاهی و محققان آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن (جاییکا) وارد تعامل شدیم و از تجارب آنان در بحث آبخیزداری استفاده کردیم و آن مطالعات مبنای پروژه‌های بعدی آبخیزداری گلستان شد.

عبدالرحیم لطفی معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان گلستان هم در ارتباط با سیل اخیر استان تاکید کرد که گلستان دارای ۲ میلیون و ۵۰ هزار هکتار مراتع است که از این مقدار یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار نیاز به عملیات آبخیزداری دارد و منابع طبیعی مطالعات فاز یک برای اجرای طرح‌های مختلف را بطور کامل انجام داده و مطالعات فاز ۲ در حال اجراست.

وی با یادآوری اینکه تاکنون طرح‌های آبخیزداری به مساحت ۵۳۰ هزار هکتار اجرا شده، در بیان جزییات این طرح‌ها گفت: تاکنون ۱۴۵ بند خاکی، ۴۲۰ سازه سنگ ملاتی و بتنی، ۱۲۰۰ سازه گابیونی (فیلتر کننده جریان)، ۴۶ مورد سازه سرشاخگی و کنترل کننده جریان‌های واریزی اجرا کرده ایم.

وی افزود طی ۱۰ سال اخیر ۱۶ هزار هکتار جنگل کاری و درختکاری مثمره در گلستان انجام دادیم که با احتساب این رقم کل جنگل کاری انجام شده از ابتدای انقلاب تاکنون به رقم حدودا ۸۰ هزار هکتار رسیده است. همچنین ۱۵ هزار هکتار اصلاح و احیاء مراتع، شامل بوته کاری، کپه کاری و ذخیره نزولات و نیز بذر پاشی داشته ایم.

لطفی در پاسخ به اینکه این عملیات و طرح‌ها چه تاثیری در سیل اخیر داشته؟ گفت که با اجرای این طرح‌ها دستکم ۷۰ میلیون متر مکعب آب در سیل اخیر مدیریت شد. اجرای این طرح‌ها نقش زیادی در حفاظت از شهر‌های آزادشهر و رامیان در شرق گلستان و نوکنده و بندرگز و کردکوی در غرب استان داشت و این شهر‌ها در امان ماند یا از شدت سیلاب در مناطق سیلزده بویژه آق قلا جلوگیری کرد و از تلفات بیشتر انسانی کاست.

معاون فنی و آبخیزداری گلستان می‌گوید: اگر این طرح‌ها اجرا نشده بود، سرعت حرکت 'آب روان ها' از بالادست ارتفاعات به حدی شدید می‌شد که خسارات در آق قلا و گمیشان به چند برابر افزایش می‌یافت بویژه آنکه شدت بارش‌ها در شرق استان بیشتر هم بوده است.

وی افزود: همچنین طرح‌های آبخیزداری، جاده رامیان به شاهرود از مسیر اولنگ را هم حفظ کرد.

لطفی، با بیان اینکه کلیه طرح‌های توسعه باید بر اساس طرح جامع انجام شود، اضافه کرد به عنوان مثال از این پس شهر آق قلا می‌بایست به سمتی توسعه یابد که در اثر طغیان گرگان رود متاثر نشود چرا که این اولین سیل آق قلا نبود و آخرین هم نخواهد بود از همین رو شهر باید از بستر رودخانه فاصله بگیرد.

وی از جمله مهمترین راهکار‌های مقابله با سیل را برطرف کردن نقایص زیرساختی مانند جاده‌ها و پل‌ها دانست و گفت اولویت بعدی آموزش مردم برای روبه رو شدن با این پدیده طبیعی است و دیگر اولویت نیز همگانی کردن بیمه است.

پاسخ طبیعت دردناک است

بلایای طبیعی، بخشی از زندگی در روی زمین است و همواره با بشر همزاد بوده است، نه پایانی دارد و نه می‌توان جلو وقوع آن را گرفت، اما این پاسخ طبیعت به بی تدبیری‌های بشر بوده که همواره سخت و دردناک بوده است.

سیل یکی از بلایایی است که در دنیا بالاترین سهم از خسارات بلایای طبیعی را دارد و یک چالش جهانی محسوب می‌شود و مختص ایران هم نیست، حتی کشور‌های پیشرفته‌ای مانند آلمان، ژاپن و آمریکا هم با آن دست بگریبانند؛ بنابراین در اینکه سیل یک پدیده طبیعی است و ارتباط مستقیمی با شرایط آب و هوایی و تغییرات اقلیمی دارد بحثی وجود ندارد به همین دلیل است که می‌گویند سیل قابل کنترل و مهار نیست بلکه باید مدیریت شود تا تلفات جانی و خسارات مالی آن به حداقل برسد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان درباره سیل اخیر می‌گوید: وقتی سیل با حجم عظیمی از آب به حرکت درآمد، باید از جایی عبور کند که آن هم بستر خودش است، به معنای دیگر مسیری که طبیعت برایش پیش بینی کرده است، اما وقتی راه آن را بستیم، آیا آب از حرکت می‌ایستد؟

نکته مهمی که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان به آن اشاره کرد، ظرفیت نگهداشت خاک است که به دلیل قرار گرفتن در شرایط 'تر سالی' این ظرفیت هم به شدت کاهش یافته و در سیل اخیر نتوانست مقدار زیادی از آب حاصل از باران را جذب کند و به روان آب یا هرز اب تبدیل شد.

قزلسفلو، توجه به تغییرات آب و هوایی را یک اصل در برنامه ریزی‌ها و تصمیم گیری‌ها دانست و گفت هم اکنون در استان گلستان این مساله را خیلی واضح شاهدیم؛ پارسال همین موقع یعنی فروردین دما چقدر بود، امسال چقدر است؟ پارسال هر ۳ استان شمالی در پی گرمای ۳۵ درجه درگیر آتش سوزی بود و امسال درگیر سیل شد و این‌ها مربوط به تغییرات اقلیمی است.

مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان، با اشاره به گرم شدن زمین که مسبب تغییرات اقلیمی است، گفت: با هر درجه افزایش دمای زمین ظرفیت نگهداشت رطوبت توسط اتمسفر جو ۷ درصد افزایش می‌یابد بنابراین ابر‌ها بارش زاتر می‌شوند و در عین بارش‌ها سهمگین‌تر و از همین رو شرایط در آینده بدتر خواهد بود.

وی تاکید دارد، برای رویارویی با این پدیده جوی باید اقدامات تخفیف دهنده و سازگار کننده را در دستور کار قرار دهیم چنانچه دنیا هم به این سو رفته است.

قزلسفلو گفت: بدون تعارف پیش بینی ما این است که شرایط سخت‌تر خواهد شد و باید با آن روبه رو شویم؛ هم سیل و هم خشکسالی را داریم و سیل در هر فصلی ممکن است رخ دهد بنابراین باید با این شرایط کنار بیاییم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان همچنین در بیان علل و عوامل شکل دهنده مصنوعی سیل نیز گفت، سیل یک پدیده طبیعی است که براساس تغییرات جوی و افزایش بارش‌ها بطور طبیعی شکل می‌گیرد، اما یکسری عوامل انسانی هم در شدت بخشیدن به سیلاب‌ها تاثیر زیادی دارد، از جمله؛ دهنه‌های پل‌ها و آب گذر‌های جاده‌ای نامناسب است.

عدم سیستم هشدار سیل؛ این سیستمی ترکیبی است و از تجهیزات مخابراتی، هواشناسی، ایستگاه‌های هیدرومتری (سنجش آب) تشکیل می‌شود. بسیاری از نقاط شهر‌های کشور اعم از گلستان و مازندران و تهران نیاز دارند. اگر این سیستم بود، از تلفات اخیر سیل شیراز کاسته می‌شد.

مبحث آمایش سرزمین باید جدی گرفته شود و مبنای کلیه برنامه ریزی‌ها و طرح‌های توسعه باشد.

اجرای سطح بندی ساختمان‌های داخل حریم همانند سایر کشور‌ها که از ۳ سطح 'ممنوعیت'، 'هشدار' و 'اخطار' تشکیل می‌شود.

حاکمیت نگاه تخصصی در اجرای پروژه‌ها؛ جاده و راه آهن زده ایم، اما آب گذر یا پل‌هایی که برای شرایط اضطراری لازم است ندارند. مثلا کمربندی شهر آق قلا که در غرب و پایین دست رودخانه ساخته شده در سیل اخیر به مخزن یک سد بزرگ تبدیل شد، درحالی که می‌بایست کمربندی با رعایت اصول مهندسی در بخش شرقی احداث می‌شد. باید در اجرای پروژه‌ها هزینه‌ای نگاه نکنیم چرا که کار اصولی، حرفه‌ای و ریشه ای، کار سرمایه‌ای محسوب می‌شود، بطوری که به هر میزان و به هر دلیل که از هزینه بیشتر در اجرای پروژه‌ها زده باشیم، امروز در سیل گلستان ده‌ها و شاید صد‌ها برابر خسارت دیده ایم.

پاسخگو کردن مشاورین پروژه ها؛ به نظر می‌رسد این مشاورین هیچ مسئولیتی در قبال طراح‌ها و محاسباتی که انجام می‌دهند ندارند و پاسخگو نیستند، درحالی که در تمام دنیا کسانی که سیستمی را طراحی می‌کنند باید پاسخگو باشند. مثلا طرح کمربندی آق قلا!

منبع ایرنا

انتهای پیام /