مهار ولنگاری فرهنگی با راهبرد و اجماع ملی

دکتر پروین داداندیش

اگر ولنگاری را نوعی سرگردانی و از مسیر دررفتگی و رهاشدگی معنا کنیم، به نظر می‌رسد، رهبر معظم انقلاب از اینکه تولیدات و تلاش‌های فرهنگی در کشور یک مسیر و هدف مشخصی را دنبال نمی‌کند و از گزینه اصلی و غنی فرهنگ اسلامی - ایرانی بهره نمی‌گیرد، نگران هستند و در جمع مسئولان به آن تأکید فرمودند.

در یک نگاه کلی، به نظر می‌رسد، ایشان بر ضرورت هم راستا شدن تمام حرکت‌ها، تلاش‌ها، تولیدات فرهنگی در جهت اهداف و منافع ملی کشور تأکید می‌کنند.

امروزه نقش تعیین‌کننده حوزه‌های فرهنگ، اطلاعات و دیپلماسی به عنوان ابزارهای قدرت نرم برای توسعه حوزه نفوذ ژئوپلتیکی کشورها، مورد اجماع نظریه پردازان و رهبران سیاسی کشورها است. آنها معتقدند، توسعه قلمرو نفوذ و تأثیرگذاری از طریق انتشار ارزش‌ها و الگوها، مزیت ها و سیاست‌ها، تولیدات و نوآوری ها و علایق به وقوع می پیوندد از این رو در کشور ما که بر اساس اهداف چشم انداز 1404 باید به کشوری مقتدر، عزتمند، مستقل، متدین، ثروتمند، برخوردار از عدالت تبدیل شود، ضرورت بهره گیری از تمام منابع مادی و معنوی برای رسیدن به این اهداف بر کسی پوشیده نیست. 

اینجاست که رهبر معظم انقلاب به عنوان یک مقام که وظیفه رصد و هماهنگی فعالیت های نهادها و قوای کشور را دارند، هشدار می دهند که در حوزه فرهنگ این هم افزایی، همگرایی در جهت رسیدن به آینده روشن برای کشورمان صورت نمی گیرد و باید به فکر چاره بود.

هویت ایرانی - اسلامی مردم ایران به عنوان یکی از عوامل قوام بخش و همسو و همگرا کننده اعضای جامعه و وجه تمایز جمهوری اسلامی در میان کشورهای منطقه و جهان می باشد. «هویت ملی عبارت است از مجموعه خصایص و ارزش های مشترک یک ملت که افراد آن نسبت به آنها خودآگاهی یافته و به واسطه آنها احساس یگانگی و تعلق به همدیگر می کنند. هویت ملی موجب و باعث تمایز یک ملت از دیگران شده و موجبات معرفی آن را فراهم می آورد. هویت ملی بر پایه خصوصیات سرزمینی، فرهنگی، تاریخی، دینی، قومی و نژادی شکل می گیرد.» ( حافظ نیا 149:1384).

انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره)، رهبر کبیر انقلاب، با احساء و تقویت و ترویج هویت اسلامی- انقلابی - ایرانی در میان جوانان به پیروزی رسید و به عنوان انقلاب بزرگ قرن و یک انقلاب فرهنگی و بی‌بدیل در قرن بیستم شناخته شده است. امروز رهبر معظم انقلاب نگران است که مبادا بی توجهی و یا غفلت اصحاب فرهنگ، این هویت ایرانی و اسلامی را خدشه دار کند و یا از قوام و قدرت آن کاسته شود. در این صورت، پیامد آن، واگرایی جوانان و مردم نسبت به دین و انقلاب و ایرانی بودن می‌باشد.

روند رو به رشد آمار آسیب های اجتماعی هشداری است به همه خانواده ها، نهادهای دینی، هنری، فرهنگی، رسمی و غیر رسمی کشور که چرا و چگونه در مقابل آسیب ها بی اثر شده اند؟ تا کی ناهماهنگی و تک نوازی؟ در سال های اخیر با رشد بی رویه و متنوع تولید و مصرف ابزارهای رسانه ای و وسایل ارتباطی در دنیا و سرازیر شدن آن به بازار کشور های در حال توسعه مانند ایران، ذائقه فرهنگی جوانان به سمت تولیدات فرهنگ غربی منتشره در فضای رسانه ای به سرعت در حال تغییر است، بنابراین توجه و هماهنگی، همکاری و هم افزایی مدیران و مجریان فرهنگی کشور در مسیر توسعه فرهنگ اصیل ایرانی - اسلامی بسیار حیاتی و ضروری است.

امروز شاهدیم که تکثرگرایی فرهنگی حاکم شده بر تولید کالا و خدمات فرهنگی کشور در حال بازتعریف نیازهای فرهنگی جامعه و تغییر ذائقه جامعه جوان است. در همین اوضاع، تولید کنندگان فرهنگی فارغ از رسالت ملی و دینی، بر محور نیاز کاذب و بی محتوای موجود برنامه می‌سازند تا نظر مخاطب را جلب کنند، ادامه این روند باعث می‌شود به نوعی از سیاست‌های فرهنگی نظام جمهوری اسلامی فاصله گیریم. 

رهبر معظم انقلاب با این تذکر بجا محور تولید و ورود کالاهای فرهنگی را به سمت فرهنگ اصیل و انقلابی اسلامی و ایرانی هدایت کردند. شناخت نیاز مخاطب جوان و پاسخ به آن بر مبنای ارزش های اصیل و بر پایه اخلاق، اسلام و ایرانی بودن وظیفه مهم دستگاه های فرهنگی کشور اعم از دولتی و غیردولتی است. گنجینه معرفت فرهنگ اسلام و ایران بسیار غنی است و همواره حرف تازه ای برای جامعه جهانی دارد پس چرا این سرمایه را از جوانان و مردم خود دریغ کنیم؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه ای که به مجلس ارائه کرد، ضمن تشریح 9 هدف محوری سیاست ها و برنامه های بخش فرهنگ به سه هدف مهم و راهبردی تأکید داشت و برنامه هایی نیز در ذیل این اهداف به مجلس ارائه کرد. این اهداف عبارت از «صیانت از فرهنگ و هویت دینی و ملی» ،‌« تقویت توان و اقتدار فرهنگی» و «کمک به ارتقای سطح فرهنگ عمومی» است.

طی سه سال گذشته تمام تلاش و اهتمام آقای جنتی و همکاران وی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای تحقق این اهداف و راهبردها بوده اما نکته مهمی که نمی توان از آن چشم پوشید، تعدد نهادها و مراکز فرهنگی، با سهم بودجه ای است که سهم بسیاری از آنها از بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر است. همچنین فعالیت های موازی نهادهایی که نه تنها در مقابل مجلس و نهادهای نظارتی پاسخگو نیستند بلکه از یک سیاست و راهبرد واحدی نیز پیروی نمی کنند از این رو پیامدهای این فعالیت های فرهنگی و هنری پراکنده و واگرا در جامعه در طولانی مدت منجر به اقتدار فرهنگی، هم افزایی و همگرایی و تولید کالای مناسب فرهنگی در راستای نهادینه کردن فرهنگ اسلامی، انقلابی و ایرانی نخواهد شد به همین دلیل مورد انتقاد رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است.

به نظر می‌رسد، کشور در تولید و توسعه فرهنگی نیاز به راهبردی ملی دارد که مورد توافق و اجماع همه اصحاب فرهنگ، هنر، رسانه و مسئولان ذیربط است؛ راهبردی که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی های امسال خود در ماه مبارک رمضان برخی زوایای آن را تشریح کردند. ضرورت دارد این سخنان توسط اندیشمندان و کارگزاران نظام تبدیل به یک راهبرد و برنامه جامع ملی در جهت صیانت از فرهنگ و هویت دینی و ملی، تقویت توان و اقتدار فرهنگی و ارتقای سطح فرهنگ عمومی کشور عزیزمان شود.

انتهای پیام/