کارکرد مهریه، آنچه بوده و آنچه که هست

کارکرد مهریه در ایام قدیم زیاد به مذاق طرفداران حقوق زنان خوش نمی آید. به هر حال چه خوشمان بیاید و چه نه مهریه در فرهنگ شرق (و نه در حقوق اسلامی) تقریبا مابه ازای خرید یک زن از ولی و قیمش بوده و زنی که به ازدواج مردی درمی آمده جزو اموال یک مرد به حساب می آمده و او صاحب اختیار و مسلط بر همسرش می شده است. 

البته اسلام یک مرحله انسانی تر به این قضیه نگاه کرده و اولا مهریه را متعلق به خود زن دانسته و ثانیا اختیار مرد را در قبال همسرش محدود به تمکین جنسی و پذیرش مدیریت او نموده است و در مقابل حق نفقه و دستمزد کارهای منزل را (از جمله برای شیردادن فرزند) را نیز به حقوق زنان اضافه کرده است. البته که مطالعه تاریخ و دقت در کانتکست اجتماعی 1400 سال پیش به ما اثبات می کند که اسلام بها و ارجی به زنان قایل شده است که یک امتیاز بزرگ و برابری نسبی به زنان اعطا نموده است.

اما آیا کارکرد مهریه اکنون نیز همانی است که 1400 سال قبل بوده و آیا با تغییرات گسترده اجتماعی یک قرن اخیر می تواند همچنان نقش یک سپر محافظتی و حمایتی را برای زنان ایفا نماید؟ قصد ورود به این بحث از دیدگاه حقوقی را ندارم و صرفا به عنوان یک بحث اجتماعی به آن نگاه می کنم. حقیقت این است که زنان دیگر اجازه تسلط و مدیریت مردان بر خود را نمی دهند و مدعی حقوق برابر با مردان در زندگی مشترک هستند.

این بدین معناست که مردان موظف به پرداخت مهریه ای هستند که بخش زیادی از مابه ازای آن را نمی توانند دریافت کنند. البته با سهل گیری هایی که در پرداخت مهریه در سالهای اخیر برای مردان قایل شده اند تعداد زندانیان مهریه کاهش یافته است اما همچنان تعداد زیادی از بدهکاران مهریه در زندان ها هستند.

در طرف مقابل اگر مردی از همسر خود شکایت کند که مثلا زن او منزل را ترک کرده است قانون هیچ امکانی برای دریافت حق او قایل نیست. فرض کنید زنی در شب ازدواجش به منزل همسرش نرود. مرد هیچ اقدامی نم یتواند برای بازگشت او بکند. جالب اینکه زن می تواند سریعا مهریه خود را به اجرا بگذارد و در صورت عدم پرداخت مرد او را به زندان بیاندازد. تنها حقی که مرد می تواند داشته باشد در خواست عدم تمکین است که زن را تنها از نفقه محروم می کند. این قضیه(بلاتشبیه زنان به کالا) مثل این می ماند که شما کالایی را بخرید و ضمن عقد قرارداد فروش مبلغ آن را بپردازید و فروشنده این کالا را به شما ندهد و شما هیچ اقدامی هم نتوانید بکنید. 

اگر به دادگاه خانواده مراجعه کنید خواهید دید که چگونه اخلاق و انسانیت در راهروهای دادگاه ها ذبح می شود. انسانی ترین و زیباترین پیمانی که بین دو انسان می تواند بسته شود تبدیل به یک قرارداد خرید و فروش شده که با یک تبعیض آشکار به نفع فروشنده تنظیم شده است. اگر در قوانین و عرف های مربوط به مهریه هر چه زودتر بازبینی صورت نگیرد بایستی منتظر فاجعه ای اجتماعی باشیم. با افزایش طلاق ها این مساله به مشکلی بغرنج تبدیل شده و از این به بعد مشکلات آن بیشتر هم خواهد شد.

انتهای پیام/