دستاورد برجام، "حل اختلاف به شیوه آمریکایی"

حسین رجبی، کارشناس ارشد حقوق بین الملل و فعال فرهنگی شهرستان علی آباد، در مصاحبه اختصاصی با گلستان 24، به بررسی برخی از جنبه های برجام پرداخته است که در زیر می خوانیم:

حیله جدید آمریکا در متن برجام "حل اختلاف به شیوه آمریکایی"

آمریکا در حین مذاکرات هسته ای تلاش کرد اغراض خود را به صورت مستقیم و یا در قالب جملات مبهم و تفکیک پذیر عملیاتی کند. ارجاع موضوعات مورد اختلاف به شورای امنیت و اتخاذ راهکار های مورد نظر آنان، یکی از ترفند های عملیاتی کردن اهداف و اغراض آمریکایی است که متاسفانه در قالب بندهای 36 و 37 برجام قید شده است.

در این دو بند سازو کار مورد نظر غرب برای حل و فصل اختلافات پیشنهاد شده است و این سازو کار به گونه ای تنظیم شده که به احقاق حقوق جمهوری اسلامی ایران منتهی نمی گردد. با توجه به ترکیبی که برای کمیسیون مشترک رسیدگی کننده به شکایت هر یک از اعضا لحاظ شده است و همچنین شیوه رای گیری در شورای امنیت و جو غالب بر آن، عملا سازو کار حل اختلافات تنها می تواند نظر آمریکا و کشور های اروپایی را تامین کند.

چنانچه هر یک از این کشور ها معتقد باشند تخلفی صورت گرفته و ایران از پایبندی به تعهدات خود استنکاف ورزیده است، کشور یا کشور های شاکی می توانند با طرح شکایت ظرف مدت 15 روز، موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع دهند. اعضای غالب این کمیسیون متشکل از 5 عضو است که شامل نمایندگانی از آمریکا، کشور های اروپایی و نماینده عالی اتحادیه اروپا هستند. از آنجایی که رای گیری بر سر وارد اختلافی به صورت اجماع انجام نمی شود،هر موردی که از سوی گروه 1+5 در کمیسیون مشترک مطرح گردد مورد تصویب آنان قرار خواهد گرفت.

از سوی دیگر چنانچه ایران شکایتی داشته باشد، این شکایت از طرفان مقابلی است که در کمیسیون مشترک حضور دارند. مشخص است که در خواست های ایران مورد توجه قرار نخواهد گرفت.بدین ترتیب شکایت ایران به شورای امنیت نیز منتقل نخواهد شد و این کمیسیون کاملا در اختیار کشور های 1+5 قرار خواهد گرفت.

بعد از این مرحله در صورت حل نشدن موضوع، اختلافات به شورای وزرای امور خارجه با اکثریت طرف مقابل به هیئتی مشورتی متشکل از 3 نفر، شاکی متشاکی و کشور مستقل فرستاده خواهد شد. این که کشور مستقل کدام کشور است با توجه به جو غالب جای سوال و تامل دارد!

هیئت مشورتی وظیفه دارد ظرف مدت 15 روز، شکایت را بررسی کند و در این مرحله چنانچه باز هم مشکل برطرف نشود، کمیسیون مشترک ظرف مدت 5 روز، باید موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. گروه 1+5 از اعضای شورای امنیت هستند و روند امور در این نهاد تحت تاثیر این کشور ها مراتب را طی می کند. معنی دیگر این امر این است که اعتراض و شکایت هر کدام از کشور های گروه 1+5 می تواند منجر به صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران شود. خط دسیسه و بد عهدی که ایالات متحده آمریکا عملا در مذاکرات توانسته مدیریت کند، انواع گوناگون دارد که یکی از آن ها موضوع حل اختلاف به شیوه آمریکایی است.

تسهیل روند صدور قطعنامه های بین المللی بر علیه ایران

تهدیداتی که قطعنامه صادر شده توسط شورای امنیت می تواند برای ایران ایجاد کند به مراتب بیشتر از قطعنامه های قبلی این شوراست که نیازمند تامل و بررسی بیشتر است. در روند گذشته شورای امنیت می توانست نسبت به صدور قطعنامه های ضد ایرانی اقدام کند و اگر قطعنامه ای نیز علیه ما صادر می شد، با مخالفت و مقاومت کشور ما روبرو می شد. در حالی که به نظر می رسد این شیوه اکنون تسهیل شده و روند صدور قطعنامه بسیار ساده تر شده است.

محدودیت های "نظامی و موشکی" در متن بیانیه سازمان ملل

نکته مهم بعدی انتشار بیانیه ای است که به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل ضمیمه شده است و ارتباط کمی با مسائل هسته ای دارد. بندهای 3و 4 این بیانیه به تسهیلات موشکی و در بند های 5 و 6 آن به تسهیلات نظامی اشاره شده ومحدودیت های قابل تاملی در این بند ها ذکر گردیده است.

این در حالی است که مذاکرات ما با غرب، با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، بر سر مسائل هسته ای بوده و نه در مورد تسهیلات موشکی و نظامی. اما قطعنامه صادرشده و بیانیه الحاقی، ارتباط بسیار کمی با موضوع هسته ای دارد که این جای نگرانی است.

فرمایشات مقام معظم رهبری برای سران سه قوه فصل الخطام است و در این راستا مجلس شورای اسلامی خود را مقید به رهنمود های ایشان می داند و تلاش می کند که با دقت مفاد این متن را مورد بررسی قرار دهد و چنانچه خطوط قرمز ترسیمی مقام معظم رهبری که مجلس سه مورد از آن را به تصویب رسانده است، رعایت نشده باشد یقینا مجلس و منتخبین ملت باید به وظایف خود عمل کنند.

ترجمه متن توافقنامه عمدا اشتباه است

بحثی که مقام عظمی ولایت هم آن را تاکید کردند دلواپسی و صداقت آمریکایی است. ایشان فرمودند که سیاست مداران آمریکایی در نهایت بی انصافی سخن می گویند و واقعیت واضح را در کمال وقاحت انکار می کنند. این که گفته می شود به آمریکایی ها نمی شود اعتماد کرد بخاطر همین است.

نظر اکثریت مترجمین و فعالین و دکترین حقوق بین الملل این است که ترجمه توافق ژنو و بینیه لوزان و توافق نهایی دارای غلط های فاحشی است که نمی توان وقوع چنین غلط های فاحشی را به پایین بودن سطح سواد انگلیسی تیم مذاکره کننده نسبت داد و این فرض نا معقول است. در تنظیم تواق هسته ای دو خطای فاحش صورت گرفته است. اول این که متن توافق فقط به زبان انگلیسی نوشته شده و از تنظیم همزمان آن به زبان فارسی که مانند متن انگلیسی ماهیت حقوقی داشته باشد خودداری شده است و این خطا قابل گذشت نیست. از آن بد تر این که به نظر می رسد ترجمه یک سری از کلمات کلیدی و حساس، عمدا نادرست است!

دولت به دور از مسائل انتخاباتی، با مردم صادق باشد

انتقاد جدی ما به دولتمردان این است که با مردم از همان ابتدای امر صادق باشند. از تیم مذاکره کننده تشکر می کنیم. اما بهتر بود از همان ابتدا بجای این که مجددا با احساسات مردم بازی شود و با گفتن این که این مذاکره تنها به نفع ما بوده است و ما پیروز میدان شده ایم، صداقت پیشه می کردند و  در تمام مفاد این توافق و مذاکره، بجای مخفی کردن و ترجمه نادرست بند ها از همان ابتدا به دوراز مسائل انتخاباتی پیش رو با مردم با صداقت رفتار می کردند.