طرح ژئوپلتیکی آمریکا برای منطقه خاورمیانه/واهمه آمریکا از افزایش قدرت ایران در منطقه

  به گزارش گلستان 24،  از نظر آمریکایی ها، اساساً تهدید هسته ای ایران یک تهدید نظامی نیست بلکه تهدید ژئوپلیتیکی و منطقه ای است. مهمترین تهدید هسته ای ایران برای آمریکا این است که اگر ایران از یک نقطه معینی در برنامه هسته ای عبور کند در آن صورت چتری از توانمندی هسته ای بالای سر خود و متحدین در منطقه می گیرد و قدرت منطقه ای ایران چندین برابر خواهد شد. دعوای آمریکا با ایران به دلیل تبعات ژئوپلیتیکی توانمندی هسته ای است نه تبعات امنیتی هسته ای. اصل مواجهه ایران با آمریکا مواجهه ژئوپلیتیکی و قدرت منطقه ای است که آینده منطقه را چه کسی رقم خواهد زد. این مذاکرات مقدمه ای است برای یک منازعه بزرگ تری که آمریکایی ها در ذهنشان دارند به همین دلیل طرح ژئوپلیتیکی برای مرحله مابعد از توافق را آماده کرده اند. یعنی بعد از توافق چه کار کنیم که منجر به افزایش قدرت منطقه ای ایران نشود.

1- منابع مالی ناشی از توافق را مدیریت کنند. بعد از توافق قطعاً پول به دست ایران خواهد رسید ضمانت هایی باید وجود داشته باشد که این پول در منطقه مصرف نمی شود این مهمترین دغدغه آمریکاست.

2- متحدین آمریکا در منطقه باید حس کنند که آمریکا قصد ندارد معامله هسته ای با ایران را به یک معامله ژئوپلیتیکی تبدیل کند. بنابراین متحدان آمریکا باید احساس کنند که کاخ سفید علیه ایران به آنها آزادی عمل بیشتری می دهد. برای همین آمریکا در بحران یمن از عربستان دفاع کرد.

در نتیجه، بر اثر توافق هسته ای محیط ژئوپلیتیکی ایران پیچیده تر خواهد شد برخلاف وعده های برخی از مسئولین در این زمینه.

3- انتقال دوقطبی اقتصاد - هسته ای به دو قطبی اقتصاد – منطقه در افکار عمومی داخلی.

این مقدمات برای این بود که بدانیم دعوای آمریکا با ایران صرف مسائل هسته ای نیست.

دو مسأله داخلی و منطقه ای مسائل اصلی هستند که سرنوشت مذاکرات هسته ای ما را تعیین می کنند. هر کس غیر از این فکر کند در مورد مذاکرات هسته ای اطلاعات ناقصی دارد.

دو مورد مهم تر از مسأله هسته ای ایران عبارتند از آینده قدرت در ایران و آینده قدرت در منطقه؛ در واقع این موضوعات هستند که تعیین می کنند مذاکرات به نتیجه می رسد یا خیر.

بهترین نکته برای شروع بحث هسته ای تمرکز بر روی منازعه تاریخی بین آمریکا و ایران است.

همیشه موضوع این منازعات ثابت بوده است و بر محور این جمله استوار است که می گوید: ایران یک کشور استثناء و غیرنرمال در جامعه بین المللی است به 3 دلیل: 1- ماهیت انقلاب اسلامی ایران  2- کارنامه ج.ا.ایران

3- اهداف اعلامی ج.ا.ایران

به همین دلایل آمریکایی ها اذعان می کنند که ما توجهی به NPT و معاهدات بین المللی نداریم و چون ایران یک استثناء است پس حقوق دیگر کشورها را ندارد و تکالیف ایران با دیگر کشورها متفاوت است و تکالیف بیشتری دارد. و در هرصورت ما اجازه نمی دهیم که ایران برنامه هسته ای داشته باشد.

آمریکایی ها می گویند اگر می خواهید از این وضعیت خارج شوید باید یک دوران طولانی از اعتماد سازی را انجام دهید تا پس از 25 تا 30 سال آینده ما شما را به عنوان یک کشور عادی در جامعه جهانی به رسمیت بشناسیم. همیشه پاسخ ایران این بوده که ما زیر بار همچین برنامه ای نمی رویم ما باید مثل بقیه باشیم و تکالیف اضافه ای نداشته باشیم. این موضوع حدود 6 الی 7 سال از مسائل اصلی مذاکرات بوده است.

برای اولین بار در مذاکرات فعلی ما پذیرفته ایم که یک استثناء هستیم و این یکی از نکات زیرساختی و راهبردی برای تحلیل مذاکرات فعلی است.

در توافق ژنو آمده است که ایران باید یک دوران طولانی از اقدامات اعتماد ساز را به طور کامل و موفق انجام دهد. مهمترین بند توافق نامه ژنو بند آخر آن است که می گوید تا وقتی اقدامات اعتماد سازی که آمریکا خواستار انجام آن است ایران انجام ندهد ایران یک کشور استثنایی است و حق غنی سازی و ... را ندارد.

بعد از اتمام تمام گام ها ایران تبدیل به یک کشور عادی می شود پیش فرض مذاکرات فعلی چنین است.

یکی از بحث ها با تیم مذاکره کننده همین بوده است که شما چگونه تن به همچین برنامه ای داده اید که ما 20 ، 30 سال (البته در توافقی که در حال انجام است زمان اتمام و انقضا ندارد) اعتمادسازی کنیم تا بعد تبدیل به یک کشور عادی شویم.

طرف غربی درخصوص موضوع حقوق بشر نیز به دنبال همین است در قطع نامه حقوق بشر اروپا آمده است ایران یک استثناء است چون به استاندارد های بین المللی در خصوص حقوق بشر پایبند نیست و تا زمانی که آنها را رعایت نکند یک استثناء است و پروژه ما استاندارد سازی رفتارایران در موضوع حقوق بشر است.

در خصوص موضوع هسته ای نیز چنین است که یک سری استاندارد بین المللی وجود دارد و ایران آنها را رعایت نمی کند.

از نظر آنها ایران الان در نظم بین المللی به گونه ای است که در هیچ نقطه ای از این نظم جا نمی شویم و این کل پازل مدنظر آنها را به ریخته است. اگر حتی ما بپذیریم که در موضوع هسته ای استثناء هستیم و برنامه هسته ای ما باید محدود شود و نظارت ها افزایش یابد. باید یک سری شرایط خاص برای آن در نظر بگیریم.

1- رژیم تحریم ها باید لغو شود (لغو یکجا و یکپارچه تمام تحریم ها روز امضای قرارداد)

2- فقط در موضع هسته ای استثناء هستیم. ضمانت هایی باید وجود داشته باشد که آمریکا این را به دیگر محیط های امنیت ملی ایران سرایت ندهند (مثلاً موضوعات منطقه ای، نظامی و ...)

3- به بهانه موضع هسته ای امنیت ملی کشور به خطر نیافتد. به واسطه پذیرش رژیم دسترسی و بازرسی بسیار خطرناک  محیط امنیت ملی ایران به خطر می افتد.

4- باید مشخص شود که این فرآیند استثناء بودن در موضوع هسته ای و سلب حقوق ایران و تحمیل تکالیف جدید تا چه زمانی ادامه دارد بعد از خروج ایران از شرایط استثنایی چه اتفاقی خواهد افتاد ( مثلاً بعد از 15 سال به ایران اجازه می دهند هر اندازه خواست غنی سازی کند؟)

5- به بهانه موضوع هسته ای توسعه علمی کشور متوقف نشود یعنی محدودیت در صنعت هسته ای نباید به

دانش هسته ای یا فناوری های نوین سرایت کند.

در خصوص این 5 مسأله نگرانی های فوق العاده جدی در داخل وجود دارد.

در خصوص تحریم ها باید گفت که علت اصلی برگزاری مذاکرات هسته ای موضوع تحریم ها است که با توجه به مذاکرات و توافقات فعلی محقق نخواهد شد. عدم رفع تحریم ها از دیدگاه آمریکا دلایل راهبردی و مذاکراتی و تکنیکی دارد

از لحاظ استراتژیک آمریکا تحریم ها را بر نخواهد داشت به این دلیل که اولاً آمریکا به این جمع بندی رسیده است که تحریم ها مؤثر بوده است. یک استراتژی زمانی تغییر می کند که به اهداف مدنظر خود نرسد. در صورتی که آمریکایی ها به این نتیجه رسیده اند که تحریم ها درخصوص ایران جواب داده است. تحریم محاسبات استراتژیک در ایران را تغییر داده است و منجر به شکاف میان دولت و ملت شده است.

ثانیاً تحریم تنها ابزار آمریکا برای فشار به ایران است چون دیگر ابزارها همچون تهدید نظامی، عملیات اطلاعاتی، آشوب‌سازی در داخل ایران، عملیات روانی و ... از بین رفته اند.

در شرایطی که آمریکایی ها وارد دورانی از ضعف استراتژیک در منطقه شده اند ابراز می کنند که تنها ابزار در دست آنها تحریم است و الان به دنبال توسعه مدل تحریم هستند. برای مثال تحریم کردن روسیه، دلیل این گرایش این است که مدل تحریم ایران جواب داده است. پس با توجه به دلایل بالا نباید انتظار رفع تحریم ها را داشت.

 متأسفانه تیم مذاکره کننده روز به روز از توقعات خود در زمینه کاهش تحریم ها می کاهند. آن  چیزی که در خصوص تحریم ها باید اتفاق بیفتد لغو تحریم هاست یعنی زیرساخت های حقوقی آن از بین برود و تنها اتفاقی که در زمینه تحریم ها نمی افتد همین لغو تحریم هاست و فقط اجرای آن متوقف می شود.

در بیانیه لوزان آمده است چون آمریکا به ایران اعتماد ندارد باید در صورت عدم پایبندی ایران به توافق، غرب سریع بتواند در خصوص تحریم ها به شرایط اولیه بازگردد. این بدان معناست که تحریم ها لغو نمی شوند بلکه تعلیق می شوند. باید به این نکته در خصوص بیانیه نیز توجه کرد که می گوید تعلیق تحریم ها بعد از راستی آزمایی است که ممکن است از نظر آنها هیچ گاه راستی آزمایی به نتیجه نرسد و همچنین بخش مهمی از تحریم ها از جمله تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم هایی با اشاعه (تحریم های مرتبط با موشکی و هسته ای) و همچنین تحریم های اولیه آمریکا نیز باقی می مانند. در ضمن تحریم های مربوط به ابعاد نظامی هسته ای و منطقه ای و حقوق بشر و نظامی به هیچ عنوان تغییر نمی کنند.

در صورت توافق ایران تمام مشکلات را خواهد داشت در صورتی که به ظاهر تحریم ها لغو شده است؛ مثلاً مشکل فروش نفت، انتقال پول، بیمه، کشتی رانی، و... چون هیچ کدام از این مشکلات حل نمی شود پس ما عملاً تعلیق تحریم را نیز نخواهیم داشت.

قطعاً راه کاری برای رفع تحریم ها وجود دارد. برای مثال تحریم بنزین. در تیر ماه سال 89  غرب ایران را تحریم بنزین کرد که به آن گلوله نقره ای می گفتند (تحریم بانک مرکزی گلوله طلایی بود) و می گفتند اگر این تیر به ایران بخورد امکان ندارد بتواند در مقابل آن مقاومت کند.

بلافاصله پس از تحریم در ایران تصمیم گرفته شد که پالایشگاه های داخلی فقط بنزین تولید کنند با همین روش ایران توانست ظرف مدت یک هفته بیش از نیاز داخلی بنزین تولید کند و بعد از آن ایران به راحتی کار خرید و فروش بنزین را انجام می دهد انگار نه انگار که تحریم شده است. در نهایت غربی ها پس از یک ماه تحریم بنزین را رها کردند به این دلیل که ایران ظاهراً توانسته مشکل را برای خود حل کند.

راه رفع تحریم اینگونه است نه اینکه شب قبل از مذاکرات بگوییم آب خوردن ما نیز بسته به رفع تحریم هاست!

در قرارداد ژنو آمده است که تحریم پتروشیمی، فلزات گرانبها و تحریم خودرو تعلیق می شوند اما از آن زمان تا به حال هیچ شرکتی قراردادی در این خصوص با ایران امضا نکرده است. هر شرکتی که به ایران برای قرارداد آمده است گفته اند که شرایط فعلی خوب است اما بعد از توافق نهایی ما قرارداد می بندیم. یعنی توافق ژنو و مذاکرات شرکت های تجاری با ایران خود به اهرم فشاری برای سوق دادن ایران به سمت توافق نهایی تبدیل شده است.

رژیم تحریم واقعاً رژیم قدرتمندی است اگر قرار است تحریم ها برداشته شوند باید ایران به غربی ها نشان دهد که استراتژی تحریم جواب نمی دهد؛ در این زمان است که تحریم ها لغو می شوند.