حلقه کیان و نفوذ فکری ،فرهنگی و سیاسی شیعه انگلیسی

حسن بیارجمندی، دانشجو دکتری دانشگاه روابط بین الملل مسکو و کارشناس مسائل بین الملل، در مصاحبه اختصاصی با گلستان24، طی چند یادداشت، موضوع شیعه انگلیسی را بررسی می کند که قسمت هفتم و هشتم آن را در زیر می خوانید:

اواسط دهه اول انقلاب اسلامی ، با وجود ترور فیزیکی نخبگان فکری انقلاب اسلامی و مدیران عالی متعهد و ملتزم به اسلام ناب محمدی(ص) را باید دوره خاصی در نظر گرفت که البته فشار ناشی از ورود بخش دیگر نخبگان فکری انقلاب به کارهایی اجرایی را بر آن افزود و این خود به یکی از مهمترین دلایل برای تعطیلی حزب جمهوری اسلامی  تبدیل گردید. خلا نسبی حلقه های گفتمان ساز سراسری حول محور چهره های  شاخص فکری متعهد به گفتمان انقلاب اسلامی و امام از شاخصه های این دوره است؛ در چنین خلایی است که روزنه هایی برای بازگشت تفکر حداقلی شکل می گیرد.

حلقه کیان بعنوان معروفترین کانون نواندیشی در صدر این توجهات است و در تمام این سالها از یک مرحله انتقالی رهبری آن و اتفاقا در همین مرحله خلا ،به منشا انحراف در مسیری که شهید آیت الله سید محمد بهشتی در نامه مشهور خویش به امام خمینی(ره) ترسیم کرده  و امام آن را در دستور کار نظام قرار داده بود(قسمت 5) نام می برند. این حلقه که فعالیت های خود را ظاهرا با بررسی و مطالعه تلفیق تجربیات مثبت تمدن غرب! و بومی سازی ارزشهای آن ! بمثابه راهکاری برای رفع شکاف های ملی گرایی، اسلام گرایی و غرب گرایی آغاز کرده بود؛ از سال 64 یعنی مصادف با دوران مورد اشاره، بدلیل ضعف گردانندگان و عدم آشنایی بعض اعضای آن با اسلام ناب محمدی(ص) دچار دگردیسی شد.این دگردیسی بیش از هر چیزی محصول اندیشه های التقاطی و ترجمه ای کورکورانه« سِرعبدالکریم سروش»( دکترای فلسفه تحلیلی از دانشگاه وارویک انگلستان) است.

او در واقع در لوای سلسله نوشته های خود در خصوص قبض و بسط شریعت ؛اسلام استعمار زده و شیعه انگلیسی را بازتئوریزه و به یک گفتمان ژورنالیستی تبدیل کرد.ازینرو « سِرعبدالکریم سروش» را باید پایه گذار مکتب فلسفی- دینی شیعه انگلیسی در عصر کنونی ما دانست که اوج تکاملی این مکتب و سر بر آوردن از حلقه خود ، به بعد از ارتحال امام خمینی(ره) بر می گردد. این سر برآوردن با راه اندازی مجله کیان با سردبیری محمود شمس (ماشا‌ءا... شمس‌الواعظین) و احمد شامخی، برادر محمود شامخی ( داماد عزت ا... سحابی) و حضور دائمی « سِرعبدالکریم سروش» در کنار افرادی چون محمد مجتهد شبستری، محسن کدیور، اکبر گنجی،علیرضا علوی تبارو... وارد فازی اجتماعی-سیاسی خود می شود.

البته نقش حسین بشریه(دکتراى تئورى سیاسى از دانشگاه لیورپول انگلستان)  را در این مرحله بالاخص در تئوری سازی های اجتماعی-سیاسی بر مبانی فلسفی- دینی شیعه انگلیسی نباید نادیده انگاشت. حسین بشریه ( استاد حوزه اندیشه سیاسى - اجتماعى )  را بیشتر با کتاب «لویاتان» یاجوهر، صورت و قدرت دولت کلیسایى و مدنى در باب همانند سازى مفاهیم سکولار مسیحى با مصادیق امروز جامعه ما!! می شناسند!او در جلسه ای پیش از انتشار کتاب گفته بود: «ایران راهى جز توسعه سیاسى! ندارد و توسعه سیاسى هم معنایى جز دموکراتیزاسیون! ندارد».ازینروست که از بشیریه بعنوان نقطه پیوندی جریان فلسفى - دینى با جریان سیاسى - اجتماعى حلقه کیان یاد می کنند.

نقش بشریه به اینجا ختم نمی شود و او  گذشته از عهده داری تربیت شاگردانی از چهره های دارای مناصب دولتی و شاخص( سعید حجاریان عضو برجسته حلقه کیان و شاگرد بشریه و از علاقمندان کتاب«لویاتان»)  ،در یکی از مراکز مطالعاتی کشور و در کنار افرادی چون محسن کدیور، هاشم آقاجری، علیرضا علوی تبار، مجید محمدی، مصطفی تاج‌زاده، بهزاد نبوی، محسن سازگارا، محسن آرمین و .. - که تعدادی از آنها از چهره های شاخص حلقه کیان بودند- برروی پروژه توسعه سیاسی«دموکراتیزاسیون» کار می کردند و در همین پوشش بیشترین تولیدات محتوایی شکل گرفت که می توان از آنها به ذخیره تولیدات محتوایی رسانه های همسو آنان در آینده هدفگذاری شده نام برد؛ بعدها ماشاا... شمس الواعظین سردبیر مجله کیان  و پذر معنوی روزنامه های زنجیره ای با خروج و تأسیس روزنامه جامعه از این ذخیره استراتژیک تولیدات محتوایی رمزگشایی می کند.

بطور کلی این حلقه در پوشش راسیونالیسم یا همان  عقل گرایی افراطی و مخالفت با اسلام حداکثری براساس یک فرآیند کاملا متدودیک و برنامه ریزی شده(از فلسفی-دینی به اجتماعی-سیاسی) به باز تولید تفکرات حداقلی- که شهید آیت الله سید محمد بهشتی آن را مورد نقد و رد قرار داده بود- پرداختند.این فضا با بازگشت دانش آموختگان رشته های مختلف علوم انسانی غربی از دانشگاه های اروپایی بالاخص انگلیسی و ورود معمول آنان به ساختارهای تصمیم ساز و تصمیم گیری دچار تحول نرم زیر ساختاری می شود که در دولت اصلاحات بروز و ظهور می یابد.

نهضت پروتستانتیسمِ شیعیان انگلیسی علیه نهضت امام خمینی

حلقه انگلیسی کیان تحت عقل گرایی افراطی و مخالفت با اسلام حداکثری براساس یک فرآیند کاملا متدودیک و برنامه ریزی شده(از فلسفی-دینی به اجتماعی-سیاسی) به باز تولید تفکرات التقاطی حداقلی پرداختند؛این خود محصول نهضت ترجمه و تولید محتوی آثار دموکراسی خواهی از از مبانی فلسفی-دینی تا  اجتماعی-سیاسی در مکتب پروتستانیسم(Protestantism) است که  در یک کلام محصول آن ظهور اسلام التقاطی پروتستانتیسم است.

نهضت پروتستانتیسم اسلامی در ایران بر چنین بنیان ها و سرمایه های ترجمه ای و پخته شده در نشست های اجتهادی چهارشنبه ها در یک دوره ده ساله بین سالهای 74تا 84 ظهور و بروز می یابد و هر سال بر شدت و گسترش آن بالاخص 5سال اول افزوده می شود.جدی ترین مقطع ساختار شکن این نهضت انگلیسی در سال 1378است که خود نشان دهنده بلوغ آزمایشگاهی این نهضت و رهبران آن است.در این دوره و بالاخص در فضای رسانه ای وابسته به این نهضت؛بوضوح می توان روح سرکش مارتین لوتر، ژان کالون و اصلاحگرایان رادیکالتر نظیر اولریش تسوینگلی یا به انگلیسی اولریش زوینگلی و جان ناخ  را در کالبد بعض رهبران آن دید که چگونه نهضت پروتستانتیسمِ شیعیان انگلیسی را رهبری می کنند و جامعه و افکار عمومی ایران اسلامی را  با طلسم یکطرفه روزنامه های سرریز از تفکرات فلسفی-دینی و اجتماعی-سیاسی اصلاح گری پروتستانیسم با خود همراه و به هر سوی می کشند.

در این دوره اعضا و وابستگان حلقه کیان یعنی رهبران فکری نهضت پروتستانتیسمِ شیعیان انگلیسی موفق به نفوذ به درون نظام اسلامی و گرفتن مناصبی در مراکزعلمی، مطالعاتی،فکری و مشاوره ای،فرهنگی و اجتماعی می شوند که قابل مقایسه با نفوذ بعض رهبران فرقه بهاییت در پیش از انقلاب اسلامی است.تفاوت عمده این نفوذ آن است که  در این مرحله وابستگان به این نهضت انگلیسی در تحلیل فرقه شناسی های نوظهور نمی گنجند و کاملا آزادانه به فعالیت های خود در راستای اهداف و برنامه های این نهضت می کوشند.از جمله مهمترین اقدامات در حوزه اجتماعی-سیاسی نهادسازی های مدنی(سمن ها) و سیاسی(تاسیس حزب) است که بصورت کاملا هم پوشان  اهداف نهضت انگلیسی را دنبال می کنند و یک شبکه فراگیر و سراسری اجتماعی-سیاسی در کل کشور تشکیل می دهند.

اما 5ساله دوم این دهه را باید سرآغاز افول نهضت پروتستانتیسمِ شیعیان انگلیسی دانست که با از دست دادن یک به یک موقعیت های بدست آورده در پنج سال اول را به انزوا و عدم اقبال عمومی پیش می رود.در این اختصار آنچه در ارتباط با علل شکست این نهضت انگلیسی می توان بدان اشاره کرد؛عدم توجه به ریشه های تاریخی وخواسته های اصلی مردم ایران  یعنی مذهب و معنویت، اقتصاد و عدالت اقتصادی –اجتماعی در کنار این تفکرات التقاطی فلسفی-دینی و اجتماعی-سیاسی پروتستانیسم است و این خود سبب قطع ارتباط با بدنه اجتماعی می گردد.در واقع دو حلقه فلسفی-دینی و اجتماعی-سیاسی که توسط سِر عبدالکریم سروش و بشریه تئوریزه شده است کاملا انتزاعی و ذهنی است و برای عامه مردم قابل دریافت نیست.بنابراین از حلقه فیگوراتیو این نهضت انگلیسی بعنوان حلقه مفقوده یاد می کنند که در سومین گام باید مدل سازی دقیق و بی عیب و نقصی از آن ارائه شود.این مهم بطور خاص از اواخر سال 1384 به یکی از چهره های سرشناس این نهضت و از پژوهشگروان برتر و صاحب اثر و سبک حوزه توسعه و کاملا آشنا به مبانی فلسفی-دینی و اجتماعی-سیاسی  نهضت و تاریخ معاصر ایران سپرده می شود.از نکات بسیار برجسته اجرای این پروژه تاریخی این نهضت دسترسی به داده ها و اطلاعات بسیار ارزشمند از  حوزه های اجتماعی-سیاسی  است که  حتی بعض اعضای این تیم مطالعاتی خود بصورت مستقیم مسئول جمع آوری و تحلیل آن بوده اند .

براساس اقاریر موجود از وابستگان حلقه سوم وقرائن موجود در اسناد منتشر شده ویکی‌لیکس این پروژه مطالعاتش تا سال 1388به پایان رسیده است و آماده طرح و پیاده سازی بوده است که در این سال امکان آن فراهم نمی گردد .در پاییز 89تصمیماتی در یک ائتلاف بزرگ از رهبران و سران نهضت پروتستانتیسمِ شیعیان انگلیسی و افرادی که از نهضت امام خمینی عبور کرده اند اتخاذ می شود که بطور خاص و رسمی در میانه زمستان همان سال ،آثار اجتماعی-سیاسی آن رادر یک موضع گیری برای یک نفوذ بزرگ مشاهده کرد؛ظهور مجدد راسیونالیسم کیانی و ارائه قرائتی صرفا عمل گرایانه از امام خمینی (ره) و انقلاب و نظام اسلامی با حذف کامل مبانی و اصول آرمان گرایانه-عمل گرایانه آن حضرت مشاهده کرد.به جرات می توان گفت که با تکمیل سه حلقه کیانی و پساکیانی مورد اشاره، نهضت اسلام پروتستانتیسمِ- که شیعیان انگلیسی شاه کلید آن را تشکیل می دهند-علیه نهضت امام خمینی (ره) مجددا تشکیل  و در حال اجرای غیرمستقیم «پروژه چرچیل»است(قسمت اول) تا ایران-عراق به دوران نفوذ تقسیم شده شرقی و غربی بازگردد.سید صادق شیرازی و اعوان و انصار عراق و لندن و واشنگتن نشین او تنها یک حلقه از شیعیان انگلیسی را تشکیل می دهند و به آنان منحصر نمی شوند.