رحیم‌ پور ازغدی: مهمترین راه نفوذ «گفتمان‌ سازی» است

به گزارش گلستان24،حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در نشست هم‌اندیشی گفتمان انقلاب اسلامی که امروز در سالن اسوه برگزار شد با اشاره به روش‌شناسی در بحث گفتمان سازی و گفتمان سوزی گفت: گاهی ممکن است یک جمله از دو نفر و در دو موقعیت متفاوت بشنوید، ولی معنای کاملاً متضاد برداشت خواهید کرد. هیچ واژه بدی در دنیا سراغ نخواهید داشت که از سوی سردمداران مطرح‌شده باشد ولی کثیف‌ترین کارها با همین نطق‌های زیبا صورت پذیرفته است، سخنان سران رژیم صهیونیستی، آل سعود، محمدرضا شاه و اوباما صحبت‌های زیبا و منطقی است ولی در ذیل آن‌ها پلیدترین کارها صورت گرفته و حتی یزید و ابن زیاد نیز همین‌طور بوده‌اند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: وقتی می‌گوییم گفتمان انقلاب و ضدانقلاب منظورمان تفاوت الفاظ نیست؛ چرا که گفتمان یعنی پیش فرض ها و اصول اولیه‌ای که بستری را شکل می‌دهد و در این بستر هر واژه‌ای که به کار می‌رود معنائی متفاوتی خواهد داشت؛ به‌طور مثال اگر اوباما از آزادی بگوید معنی‌اش جنگ و زمانی که امام همین واژه را مطرح کردند معنی‌اش انقلاب و کمک به مستضعفین است.

وی با بیان اینکه کارکرد جمله‌ها و موقعیت‌ها متفاوت خواهد شد، گفت: البته اینکه چه کسی این جمله را می‌گوید نیز در معنی جمله نقش خواهد داشت و این مسئله به‌غایت و هدف افراد از بیان آن جمله برمی‌گردد.

ازغدی با اشاره به مسئله مذاکره گفت: ممکن است گاهی دو نفر در تهران به مذاکره بپردازند ولی خیالمان از بابت مذاکره آن‌ها راحت نباشد درحالی‌که عده‌ای دیگر در خارج از کشور مذاکره می‌کنند و خیال‌ها راحت است این مسئله نیز که به دیدگاه افراد مذاکره‌کننده برمی‌گردد.

وی تصریح کرد: هیچ گفتمانی وجود ندارد که خوب و بد در آن تعریف نشده باشد ولی زمانی که دیدگاه‌ها در گفتمان‌ها تغییر کند مصادیق خوب و بد هم‌تغییر می‌کنند. با توجه به این مسئله می‌بینیم که گاهی پایه‌های یک گفتمان را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهند که حتی افکار عمومی هم متوجه آن نمی‌شوند و ارزش‌ها به ضد ارزش تبدیل می‌شود.

این استاد دانشگاه افزود: در اوایل انقلاب این بحث مطرح بود که همه سرمایه کشور باید ملی شود و اگر کسی عنوان می‌کرد که سرمایه‌ها نباید ملی شود، نشان‌دهنده ضدانقلاب بودن آن فرد بود، البته در مدیریت آن دوران ملی شدن یعنی دولتی بودن درحالی‌که الآن بحث خصوصی‌سازی مطرح است و خصوصی‌سازی دقیقاً مقابل ملی شدن قرار دارد.

وی در همین زمینه افزود: اینکه چرا گاهی شاخص انقلابی بودن ملی شدن سرمایه‌ها است و گاهی نیز خصوصی شدن آن‌ها می‌شود از یک‌سو می‌تواند تغییر تاکتیکی و روشی باشد و این به معنی تغییر رویکرد نیست، ولی گاهی تغییر تاکتیکی منجر به تغییر رویکرد می‌شود.

ازغدی افزود: مسئله اول در روش‌شناسی این است که بدانیم پرسش‌های جاری در سطح رسانه‌ها و افکار عمومی چه پرسش‌هایی بوده و چه کسانی آن‌ها را طرح می‌کند چراکه این مسئله نقش مهمی در بحث گفتمان‌سازی و گفتمان سوزی دارد به‌طور مثال گاهی در یک گفتمان ادغام ورزش و اخلاق مطرح است و در گفتمانی دیگر تفکیک آن‌ها؛ در مسائل دیگر نیز همین‌گونه است.

وی ادامه داد: گاهی می‌بینیم در سیاست خارجی گفتمان اصلی بحث تنش و امنیت می‌شود و در سیاست خارجی دیگر مسئله تنش نیست درحالی‌که اگر واقع‌بین نگاه کنیم می‌بینیم که دنیای بدون تنش وجود ندارد بلکه مسئله این است که چطور باید تنش‌ها را مدیریت کنیم و اینکه جهان بدون تنش می‌خواهیم نه واقع‌بین هستند و نه آرمان‌گرا.

ازغدی با بیان اینکه گفتمان نفوذ، نه واقع بین و نه آرمان‌گرا تصریح کرد: وقتی شعور در یک گفتمان حاکم نباشد نتیجه آن این می‌شود که الآن عده‌ای می‌گویند اوایل انقلاب صد هزار فارغ التحصیل داشته‌ایم و الآن پنج میلیون در حالی که حتی گفتمان غربی نیز اینگونه نیست؛ چرا که غربی‌ها عاقل هستند ولی غرب‌زده‌ها افرادی احمقند. به عبارت دیگر غربی ها می دانند دانشجویی که فارغ التحصیل می شود در کدام کارخانه و در کدام موسسه و اداره قرار است کار کند ولی در گفتمان آموزشی که حاکم است، تنها فارغ التحصیل داریم بدون اینکه برای شغل آنها تدبیری اندیشیده شده باشد.

وی افزود: گاهی واژه تمدن سازی را مطرح می شود و اگر قرار است تمدن نوین اسلامی را ساخته شود این واژه در حوزه آموزش عالی یک معنی دارد و در حوزه های دیگر معنی دیگر؛ البته تمدن سازی اقتضائات خاص به خود، واژه نوین و اسلامی نیز اقضائات خود را دارد و اگر تمدن سازی به عنوان گفتمان مطرح شد، باید این مسئله در همه حوزه ها بررسی شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه قطعا هیچ کس شعار بد نمی دهد، تصریح کرد: اگر ادبیات در گفتمانی تغییر کند، صورت مسئله آن به طور کلی تغییر خواهد کرد؛ به طور مثال اگر مسئله اول تروریسم شود باید سوالاتی مانند اینکه چه کسی تروریسم را ایجاد کرده و از آن حمایت می کند، مطرح شود؛ چرا که آمریکا نیز شعار مقابله با تروریسم را سر می دهد؛ از این رو باید دشمن اصلی و فرعی را بشناسیم و اگر این مهم محقق نشود سرمان کلاه خواهد رفت.

وی با اشاره به بحث گفتمان سازی حق و باطل گفت: در این گفتمان به خصوص در حوزه رسانه گزینش صورت می‌گیرد و این گزینش یا از موضع حق و انسانی است و یا از موضع غیر انسانی و ظلم  که باید به این مسئله توجه شود.

ازغدی بیان داشت: غرب درست همان ضد ارزش‌ها را به سند افتخار تبدیل می‌کند به گونه‌ای که کشف آمریکا در یک گفتمان به کشف جهان جدید ختم می‌شود، ولی 90 درصد اتفاقات مربوط به کشف امریکا خنثی شده؛ چرا که صدها میلیون مردم محلی آمریکا قتل و عام شدند که دلیلش خیانت و بردگی بود. با این حال غرب این ضدارزش را برای خود به یک سند افتخار تبدیل کرده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تغییر واژه ها و تغییر روش ها به تغییر رویکردها و در نهایت به تغییر گفتمان ها می انجامد، گفت: بالاترین از قرآن کلامی در دنیا نداریم، با این حال می توان آن را با تغییر واژه ها تحریف کرد و حتی با به کار گیری روایات نیز می توان افراد را بی دین کرد و باید عنوان کرد که در حوزه گفتمان سازی فکری نفوذ از تحریف شروع می شود و این مسئله بسیار مهمی است.

وی تصریح کرد: ما در گفتمان انقلاب و حتی گفتمان نفوذ باید مواظب باشیم که چه پاسخی به پرسش هایی که قبلا مطرح شده اند می دهیم؛ همچنین باید پرسش های جدیدی را طرح کرده و به دنبال جواب آنها باشیم و نکته سوم اینکه باید برخی از پرسش ها را از دستورکار خارج کنیم و همه این ها را باید با گفتمان سازی در سطح رسانه ها مطرح کرد. به عبارت دیگر گفتمان انقلاب اسلامی و گفتمان نفوذ یعنی یکسری حساسیت هایی که در بین افکار عمومی نیست و باید باشد و یکسری حساسیت هایی که در افکار عمومی هست و نباید باشد و یا حساسیت هایی که وجود دارد و باید به آنها به پاسخ درست داده شود؛ البته باید تمامی این پرسش ها و حساسیت ها را از همان اول رفع کنیم تا مجبور به دفع آنها نباشیم.

ازغدی گفت: جهان الان در حال جوشیدن است و 10 یا 20 سال دیگر که کشورهای عربی از این تب خارج شده و به ذوب شدگی رسیدند، قطعا نگاهی به گفتمان انقلاب اسلامی خواهند انداخت؛ از این رو از الان باید ما پرسش های جدیدی را مطرح کرده و یا برخی پرسش ها را از دستور کار خارج کنیم و حتی پاسخ های جدیدی به پرسش های قبلی بدهیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان پیشرفت همراه با عدالت است؛ در حالی که گفتمان نفوذ گفتمان ارتجاع به شمار می رود. گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان جامع است به گونه ای که این گفتمان هم روایات ساطوری و برنده دارد و هم روایات صبر و گذشتن و نمی توان تنها یکی از آن روایات را بیان کرد. متاسفانه در دورانی که گفتمان چپ حاکم بود افراد به دنبال روایات کمونیستی بودند و زمانی که گفتمان توسعه بدون هیچ پسوند و پیشوندی مطرح شد افراد به دنبال آیاتی درباره توسعه و پیشرفت بودند؛ در حالی که گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان زیگزاکی نیست.

وی افزود: عده ای از امام حسن (ع) را صلح طلب و امام حسین (ع) را جنگ طلب معرفی می کنند، در حالی که نه امام حسن (ع) صلح طلب است و نه امام حسین (ع) جنگ طلب، بلکه هر دو این امامان در یک خط قرار دارند و اینکه ما با الفاظ در این زمینه ها بازی کنیم گفتمان نفوذ است، ولی این افراد اسم خودشان را واقع گرا می گذارند در حالی که آنها نه واقع بین هستند و نه آرمان گرا. به عبارت دیگر باید همه دین را یک جا قبول داشت و کسی که امامان را اینگونه تفسیر کند، اصلا دین را نشناخته است.

ازغدی اظهار داشت: گفتمان نفوذ گفتمان گزینش گرا است گزینش ها را اصلی و فرعی می کند، البته بر اساس ملاک و ارزش های خود نه بر اساس آیات قرآن و روایات.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما زمانی می توانیم تکلیف مان را در استراتژی اصلی روشن کنیم که بتوانیم مفاهیم اصلی و فرعی را تشخیص دهیم، از سوی دیگر باید ضلع های مختلف گفتمان نفوذ را بشناسیم و برای گفتمان انقلاب اسلامی واژه سازی کنیم تا این گفتمان از این لحاظ غنی شود.

وی با بیان اینکه بهترین شعارها را می توان به بدترین شعارها تبدیل کرد، تصریح کرد: زمانی که شعار نه شرقی نه غربی مطرح شد، جهان دو قطبی بود و ما با مطرح کردن این شعار دنیا را سه قطبی کردیم، ولی گاهی این شعار را در موقعیت دیگر مطرح می کنیم که چنین کارکردی نخواهد داشت، آن زمان که این شعار عین ارتجاع خواهد بود؛ به همین دلیل واژه ها  نقش بسیار مهمی دارند.

ازغدی خاطر نشان کرد: بزرگ ترین اولویت ما این است که مرزهای گفتمان انقلاب اسلامی و نفوذ را بشناسیم و شاخصه های آنها را به درستی درک کنیم؛ همچنین باید شعارهای انقلاب را برای نسل جدید دوباره تعریف کرد و از لحاظ دانش رسانه ای و سواد نیز تقویت شویم چرا که هنوز بعد از گذشت چهار دهه از انقلاب ما پنج تیم رسانه ای قوی نداریم که بتوانیم به مصاف رسانه های غربی و حتی برخی رسانه های داخلی برویم./نسیم