آیا سخنرانی امسال روحانی رنگ انتخابات به خود می‌گیرد؟

 به گزارش گلستان24، برگزاری مراسم سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از فرصت های مناسب برای بیان دستاوردهای انقلاب و روندها و پیشرفت های صورت گرفته در سال های پس از انقلاب است. این مراسم هر سال با حضور پرشور مردم برگزار می شود و رئیس جمهور نیز به عنوان نماینده مردم به سخنرانی در رابطه با فرآنید پیروزی انقلاب و بزرگداشت این روز می پردازد.

با وجود اینکه روز 22 بهمن به عنوان یک جشن ملی و فارغ از جناح بندی های سیاسی و دولتی مطرح بوده است اما گاهی اوقات این مراسمات به عنوان تریبونی برای تبلیغات انتخاباتی و بیان دستاوردهای جناحی و فروملی تبدیل می شود که هیچ نسبتی با مقتضیات این جشن ملی و بزرگ ندارد.

این مسئله مسبوق به سابقه است و با توجه به تحلیل محتوای سخنان رئیس جمهور در مراسم راهپیمایی 22 بهمن در دو سال گذشته می توان پیش بینی کرد که در سخنرانی امسال نیز روند گذشته ادامه پبدا کند و با توجه به نزدیک بودن به انتخابات مجلس شواری اسلامی و خبرگان رهبری این مسئله اهمیتی دو چندان پیدا می کند.

محمود احمدی نژاد و ترویج گفتمان بهار در سخنرانی 22 بهمن

مطرح کردن برخی مباحث فروملی و بعضاً جناحی قبلا از دولت فعلی و در زمان دولت دهم نیز مطرح شد. شاید برای کسانی که درگیر مباحث سیاسی هستند صحبت ها و جهت گیری سخنرانی محمود احمدی نژاد در 22 بهمن سال 91 فراموش نشده باشد. احمدی نژاد در آخرین سخنرانی خود در مراسم راهپیمایی 22 بهمن در کنار مطرح کردن مباحثی در سطح ملی، جهت گیری های سیاسی و در راستای منافع جناحی خود را کتمان نکرد و سعی کرد در مواردی از تریبون راهپیمایی مباحثی را طرح کند که شاید مناسب جشنی با این سطح و گستره نبود.

تحلیل محتوای سخنان رئیس جمهور سابق در راهپیمایی 22 بهمن نشان داد که سخنرانی ایشان تحت الشعاع برخی شعار ها و اِلمان های انتخاباتی جریان نزدیک به ایشان قرار گرفته بود.  عبارت هایی همچون «خداوند بهار را وعده داده است...»، «کسی که بهار حقیقی را با زدودن جهل و خرافه و تبعیض و با شاخ گل‌های عشق و پرستش به بشر تقدیم خواهد کرد...»، «بیاید همه با هم به استقبال بهار برویم...» و « زنده باد بهار، زنده باد بهار، زنده باد بهار» همه حکایت از این موضوع داشت.

یا طرح دستاورد های دولت نهم و دهم و مقایسه آن با دولت های پیشین و تمرکز بر این مسئله در روزی که متعلق به تمامی جناح ها و گروههای سیاسی است، درخور مراسم راهپیمایی 22 بهمن نبود، هر چند که ایشان در فرازهای دیگر به دستاوردهای انقلاب در طول 34 سال اشاره کردند.[1]

اولین سخنرانی حسن روحانی در راهپیمایی 22 بهمن

با نشستن حسن روحانی در جایگاه ریاست جمهوری، مراسم راهپیمایی 22 بهمن نیز با سخنرانی وی برگزار شد. علی رغم اینکه رئیس جمهور صحبت های خود را تأکید بر مسئله وحدت و تأثیر وحدت بر پیروزی انقلاب اسلامی شروع کرد و خاطر نشان کرد که « 22 بهمن روز اتحاد ملت، وحدت ملی و ائتلاف ملی است»، اما خیلی زود با ایجاد ارتباط بین مباحث انقلاب و شعار های جناحی و سیاسی گروههای نزدیک به خود و بیان اینکه «22 بهمن 57، روز پیروزی حرکت اعتدالی مردم سراسر ایران بود» سخنرانی خود را به معطوف به دولت خود و دستاورد های آن کرد. سخنرانی رئیس جمهور بعد از این بیشتر حول دولت یازدهم، پیام رأی آوردن دولت اعتدالی، دستاوردهای شش ماهه دولت، عمل کردن به وعده ها و گزارشی از مذاکرات دولت با کشورهای 5+1 گذشت.

تحلیل واژگانی صحبت های رئیس جمهور نشان می دهد که کلمه کلیدی در صحبت های رئیس جمهور، کلمه ی "دولت" با 40 بار تکرار در صحبت ها ایشان بوده است که نشان از این دارد که رئیس جمهور در سخنرانی راهپیمایی روز 22 بهمن بیشتر تلاش خود را معطوف به توضیح در مورد دولت، وعده ها و دستاوردهایش کرده است. این در حالی بود که واژگان و کلماتی که می توانست انعکاس دهنده  شعار های اصلی مردم در این روز مانند واژگانی با بار معنایی نزدیک به واژگان استقلال، آزادی، اسلام باشد بسیار کمتر از حد انتظار به کار رفته است. به طور مثال واژه "استقلال" 1 بار در سخنرانی رئیس جمهور به کار رفته است. همچنین واژگانی که می توانست نشان دهنده اهمیت مسئله دشمن خارجی و تهدید های آنها در طول سالیان انقلاب باشد، مثل واژه "استکبار"، اصلا در سخنرانی رئیس جمهور به کار گرفته نشده است یا واژه "استعمار" تنها سه بار به کار گرفته شده است و واژه های مرتبط با دین و اسلام که انعکاس دهنده یکی از اهداف اصلی انقلاب یعنی حکومت دینی بوده است مثل "شرع" و "شریعت" اصلا به کار گرفته نشده است و واژه "دین" و "اسلام" هر کدام در سخنرانی رئیس جمهور تنها سه بار تکرار شده است. رئیس جمهور همچنین با تکرار 10 بار لفظ "تحریم"  و 12 بار لفظ "مذاکرات"، بخش وسیعی از صحبت های خود را معطوف به مذاکرات هسته ای و مسائل مربوط به آن کرد.[2]

سخنرانی دوم حسن روحانی و تکرار وضعیت سخنرانی اول

دومین سخنرانی رئیس جمهور نیز مانند سخنرانی اول ایشان در مراسم راهپیمایی 22 بهمن بیشتر به عملکرد دولت و تشریح وضعیت دولت در بخش های مختلف اختصاص یافت. با وجود اینکه این بار نیز حسن روحانی صحبت های خود را با مواردی حول شعار های انقلاب، ارزش دین سالاری و مردم سالاری در جریان پیروزی انقلاب و تکیه بر شرع و استقلال در جریان انقلاب آغاز کرد، اما با ایجاد ارتباط بین مذاکرات هسته ای و استقلال، بحث های خود را با بیان دستاوردهای دولت در بخش های گوناگون ادامه داد. وی با بیان اینکه « ما در میدان جنگ از استقلال دفاع کردیم، در پای میز مذاکره هم از استقلال‌مان دفاع کردیم» به توضیح شرایط حال حاضر می پردازد و می گوید: «امروز هم آنها که در میدان دیپلماسی مشغول مبارزه هستند همه ملت بزرگ ما و راهبر بزرگ این انقلاب از این جبهه پشتیبانی می‌کنند.» رئیس جمهور بعد از این با بیان این جمله که «در همه زمینه‌ها، در زمینه اقتصادی، فرهنگی، رفاه اجتماعی، پیام قوت، تدبیر و امید با حمایت و همکاری مردم از طرف این دولت به گوش جهانیان رسیده است» صحبت های خود را به توجیه و تببین عملکرد دولت منحصر می کند.

تحلیل واژگانی سخنرانی رئیس جمهور و 27 بار تکرار واژه "دولت" نشان از تلاش رئیس جمهور برای استفاده از این تریبون ملی برای توجیه عملکرد دولت خود دارد. این در حالی است که لفظ "مردم" 23 بار در سخنرانی رئیس جمهور تکرار شده است و واژه "استقلال" به عنوان یکی از شعار های مردمی در روز 22 بهمن تنها 9 بار به کار گرفته شده است. واژه هایی مثل "استکبار"، "استعمار" و "دشمن" نیز که نشان دهنده اهتمام رئیس جمهور به دشمن و تهدید های خارجی است به ترتیب صفر، صفر و یک بار به کار گرفته شده اند. واژه های مربوط به اسلام و دین نیز که یکی از شعار های اصلی انقلاب است نیز همین وضعیت را دارد و الفاظ "اسلام"، "شرع" و "دین" هر کدام دو بار در سخنرانی رئیس جمهور تکرار شده اند. همچنین به کار بردن یازده بار لفظ "مذاکره" و "مذاکرات" و دوازده بار لفظ "تحریم"، از اهتمام ویژه رئیس جمهور برای توضیح مسائل مربوط به مذاکرات هسته ای و اقدامات دولت در این زمینه حکایت دارد.[3]

محور اصلی سخنان امسال رئیس جمهور چه خواهد بود؟

تحلیل محتوا و واژگان سخنرانی های دو سال گذشته رئیس جمهور نشان می دهد که با وجود اینکه در این دو ساله بخشی از سخنرانی رئیس جمهور متمرکز بر مباحث انقلاب و در سطح ملی و غیر جناحی بود، اما بخش عمده آن معطوف به مسائل غیر مرتبط با این روز و در توجیه عملکرد دولت و تشریح آینده وعده های دولتی بوده است. این مسئله این زنگ خطر را به وجود می آورد که امسال نیز در برخی موارد سخنرانی رئیس جمهور از مسیر اصلی آن منحرف شود و حول مسائلی که در درجه اول اهمیت برای دولت قرار دارد یعنی انتخابات قرار گیرد. در این صورت رئیس جمهور تریبونی را که برای بیان اهمیت انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن به امانت در اختیارش گذاشته شده را به محلی برای بیان منافع جناحی و سیاسی تبدیل خواهد کرد که علاوه بر تبعات بین المللی و داخلی، مهم ترین سرمایه اجتماعی برای حضور مردم در این راهپیمایی یعنی اعتماد به غیر جناحی و سیاسی بودن این راهپیمایی را از بین خواهد برد و آینده این جشن ملی را با چالش هایی رو به رو خواهد کرد.