ترین‌های مجلس در چهارسالی که گذشت
زنگ آخرین جلسه نهمین دوره مجلس شورای اسلامی امروز درحالی نواخته می شود که نگاهی به عملکرد نمایندگان در تصویب قوانین و مصوبات شان به ویژه در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد، کارنامه قابل قبولی بدست می دهد.
قانون‌گذاری به شیوه نوین، سابقه حدود 109 ساله در ایران دارد و در این فاصله زمانی، تعداد 9 هزار و 935 قانون به تصویب رسیده است.
سهم نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در 426 جلسه علنی، کمتر از 200 مصوبه است که پس از تائید شورای نگهبان به عنوان قانونی الازم‌الاجرا به دولت ابلاغ شده‌اند.
مهمترین مصوبات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در این دوره هزار و 460 روزه عبارتند از:
* حوزه اقتصادی:
1. قوانین بودجه سال‌های ۱۳۹۲، ۱۳۹۳ ، ۱۳۹۴ و 1395
2. قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور(خروج از رکود)
3. قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم
4. قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2)
5. اصلاح برخی مواد قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چها (۴۴) قانون اساسی
6. قانون تامین کالاهای اساسی برای اقشار آسیب پذیر
7. قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث(بیمه شخص ثالث)
8. قانون اساسنامه شرکت ملی نفت ایران
9. قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم
10. قانون اصلاح موادی از قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز
11. قانون نحوه پیگیری تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی
12. قانون تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
* حوزه امنیتی و سیاسی:
1. قانون اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام
2. قانون الزام دولت بر حفظ دستاوردها و حقوق هسته‌ای ملت ایران
3. قانون الزام دولت به پیگیری جبران خسارات ناشی از اقدامات و جنایات آمریکا علیه ایران
4. قانون پیگیری حقوقی - سیاسی نقش و دخالت آمریکا و انگلیس در کودتای 28 مرداد 1332 علیه دولت ملی ایران
5. قانون تعیین حریم حفاظتی – امنیتی اماکن و تأسیسات کشور
* حوزه فرهنگی و اجتماعی:
1. قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده
2. قانون حمایت از آمران بخه معروف و ناهیان از منکر
3. قانون اصلاح شورای عالی اشتغال
4. قانون بیمه بیکاری
5. قانون تمدید مهلت اجرای آزمایشی قانون مدیریت خدماتخ کشوری
6. قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست
7. قانون تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که ده سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند.
8. قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده
9. قانون تسریع در بازسازی مناطق آسیب‌دیده در اثر حوادث غیرمترقبه
10. قانون افزایش یک روز به تعطیلات رسمی کشور
11. قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران
12. قانون ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان
* حوزه آموزش و تحقیقات:
1. قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور
2. قانون اصلاح قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز اموزش عالی کشور
2. قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی
3. قانون تعیین تکلیف استخدامی مربیان حق‌التدریس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور به رسمی و پیمانی
4. قانون استخدام معلمان حق التدریسی و آموزشیاران
5. قانون سرباز قهرمان
* حوزه حقوقی و قضایی:
1. قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان
2. قانون آئین دادرسی کیفری
3. قانون اصلاح قانون تجمیع انتخابات دوره پنجم شوراهای اسلامی با دوره یازدهم ریاست جمهوری
4. تغییر قانون انتخابات ریاست جمهوری
5. قانون امکان سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران
6. قانون جرم سیاسی
7. قانون شوراهای حل اختلاف
8. قانون مجازات اسلامی
9. قانون حمایت از خانواده
* مصوباتی که قانون نشدند:
1. طرح بانکداری بدون ربا
2. طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی
3. طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت
4. لایحه تشکیل واحد پلیس قضایی
5. طرح تشکیل سازمان مبارزه با مفاسد اقتصادی
6. لایحه حمایت از حقوق معلولان
7. طرح نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس
8. طرح بازنشسته کردن عشایر و روستاییان در سن بازنشستگی با پرداخت حق بیمه
9. لایحه تجارت
10. طرح بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران جویای کار
11. لایحه توقف اجرای احکام خلع ید و قلع و قمع ورزشگاهها و اماکن ورزشی
12. طرح نحوه فعالیت احزاب
مجلس شورای اسلامی ۲ وظیفه مهم «قانون‌گذاری» و «نظارت بر حُسن اجرای قانون» را برعهده دارد. وکلای ملت برای نظارت بر حُسن اجرای قانون، ۱۰ ابزار نظارتی به شرح ذیل در اختیار دارند:
۱. تذکر
۲. سوال
۳. استیضاح
۴. تحقیق و تفحص
۵. نظارت رئیس مجلس بر وضع مقررات دولتی
۶. رای اعتماد
۷. کمیسیون اصل نود قانون اساسی
۸. نظارت کمیسیون‌های تخصصی
۹ . دیوان محاسبات کشور
۱۰ . ناظران‌مجلس در شوراها، مجامع و هیئت‌ها
* نگاهی آماری ه اقدامات نظارتی مجلس نهم:
1- نظارت بر ابلاغ و انتشار قوانین :
تا 15 اردیبهشت 1395 در مجموع 62 فقره قانون به رئیس جمهور ابلاغ شده که از این تعداد 60 عنوان را رئیس جمهور برای انتشار در روزنامه رسمی ابلاغ کرده است.
مقایسه دولت یازدهم طی اجلاسیه های سوم و چهارم نشان می دهد که تعداد روزهای تاخیر رئیس جمهور در ابلاغ قوانین به دستگاه های اجرایی در روزنامه رسمی 55 درصد کاهش یافته است.
2- نظارت بر تهیه و تصویب آیین نامه های اجرایی و سایر مقررات تصریح شده در قوانین.
مجلس در چهارمین سال دوره نهم ضمن وضع قوانین مختلف به لزوم تهیه و تصویب 16 فقره آیین نامه اجرایی و سایرمقررات در هیئت وزیران حکم داده است.
از این تعداد، مهلت تهیه و تصویب 9 مقرره به پایان رسیده است .
3- تذکرات کتبی و شفاهی به وزرا و رئیس جمهور :
نمایندگان مجلس نهم از تاریخ 7 خرداد 1394 تا 15 اردیبهشت 1395 در مجموع 2986 مرتبه به اعضای هیئت وزیران تذکر کتبی دادند که از آن میان، رئیس جمهور بیشترین مخاطب تذکر با 489 فقره و وزیر اطلاعات کمترین مخاطب تذکر با 9 فقره بوده است .
بررسی مقایسه ای عملکرد نظارتی مجلس بین اجلاسیه های سوم و چهارم و تذکر نشان می دهد میزان تذکرات کتبی نمایندگان 10 درصد کاهش یافته است .
4- سؤال از وزرا و رئیس جمهور :
در اجلاسیه چهارم مجلس نهم در مجموع 616 تقاضای سؤال ازوزرا به هیئت رئیسه مجلس تقدیم شده است.
از مجموع سؤالات اجرایی به کمیسیون ها در این بازه زمانی 70 مورد در مراحل اولیه خاتمه یافته که 58 مورد انصراف با اقناع نماینده سوال کننده همراه بوده است. همچنین دو سوال با درخواست نماینده سوال کننده به حالت تعلیق درآمده و بقیه سوالات در مراحل رسیدگی در کمیسیون های تخصصی است.
همچنین در برهه زمانی یک ساله درمجموع 145 نماینده از وزیران دولت یازدهم سوال داشتند که از این میان یک نفر از نمایندگان با 50 سوال واجد بیشترین سوال بوده است.
در اجلاسیه چهارم (سال چهارم) 22 فقره سوال در صحن علنی مطرح شده است و مجلس در 7مورد از پاسخ وزیران قانع نشده است.
بیشترین سوالات مطرح شده در صحن علنی از وزرای امور اقتصادی و دارایی و تعاون،کار و رفاه اجتماعی بوده است.
همچنین وزیران راه و شهرسازی ، آموزش و پرورش ، جهاد کشاورزی و نیرو مخاطب بیشترین سوال و تذکر نمایندگان بوده اند و وزیر اطلاعات با کمترین سوال و تذکر مواجه بوده است .
5- تحقیق و تفحص : در اجلاسیه چهارمین مجلس نهم 10 تقاضای تحقیق و تفحص به هیئت رئیسه مجلس تقدیم شده است که در 4 مورد نمایندگان قبلا از ابزارهای نظارتی تذکر و سوال استفاده و سپس تقاضای تحقیق و تفحص در این مورد ارائه کرده اند .
6- رای اعتماد به وزیران و سلب اعتماد از آنها :
در اجلاسیه چهارم (سال چهارم) دوره نهم مجلس، نمایندگان از این ابزارنظارتی استفاده نکردند.
7- گزارش های موضوع مواد 44 و 49 آیین نامه داخلی مجلس:
در طول چهارمین سال دوره نهم مجلس، کمیسیون‌های اجتماعی و عمران سه گزارش موضوع ماده 49 در خصوص تعیین تکلیف بیمه اعضای موسس صندوق حمایت و بازنشستگی آینده ساز و سه گزارش موضوع ماده 49 را تهیه و در صحن علنی قرائت کرده اند .
همچنین دو گزارش در خصوص اجرای اصل 44 قانون اساسی تهیه و در صحن علنی مجلس قرائت شد.
8- تهیه و تصویب گزارش عدم رعایت شئونات و نقض یا استنکاف از اجرای قانون اجرای ناقص قانون ازجانب مسئولان اجرایی :
در سال چهارم دوره نهم نمایندگان از ظرفیت نظارتی این ماده استفاده نکردند .
9- دعوت مسئولان اجرایی به صحن مجلس و استماع گزارش های آنها :
در سال چهارم دوره نهم مسئولان اجرایی کشور علاوه بر جلسات کمیسیون ها ، در سه مورد نیز با حضور در صحن علنی مجلس به تبیین نظر و ارائه گزارش حوزه کاری مربوط پرداختند .
وزرای امور خارجه؛ بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راه و شهرسازی به ارائه گزارش در صحن علنی پرداختند.
10- دریافت گزارش دستگاه ها و سازمان ها و قرائت آنها در صحن علنی .
در سال چهارم دوره نهم نمایندگان مجلس از این ابزار نظارتی استفاده نکردند .
11- جلسات نظارتی کمیسیون هاو مهمترین موضوعات نظارتی کمیسیون های تخصصی:
در سال چهارم دوره نهم 544 جلسه نظارتی در کمیسیون ها برگزار شد که در این میان کمیسیون عمران بیشترین تعداد جلسات را برگزار کرده است .
12- سفرها و بازدیدهای کمیسیون های تخصصی :
در سال چهارم دوره نهم در مجموع 88 سفر و بازدید برای نظارت بر اجرای قوانین و پیگیری نزدیک امور برگزار شده است .
کمیسیون صنایع و معادن با 14 سفر بیشترین سفر را در سال چهارم دوره نهم به خود اختصاص داده است .
13- کمیسیون اصل 90 قانون اساسی :
در سال چهارم دوره نهم کل شکایات وارد شده به 2612 فقره می رسد. 3362 فقره مکاتبه با مراجع ذی‌ربط به منظور رسیدگی به شکایات صورت گرفته و 3994 فقره جوابیه به ثبت رسیده و 526 فقره پاسخ دستگاه ها برای شکّات پرونده ها ارسال شده است .
در مدت ذکر شده 16 فقره شکواییه از طرز کار مجلس و نمایندگان به کمیسیون اصل 90 واصل شده که بررسی شده و 7 فقره شکواییه از طرز کار مجلس و نمایندگان نیز از گذشته در حال پیگیری است.
14 - نظارت بر شوراها ، مجامع و هیئت ها :
در سال چهارم دوره نهم 20 فقره گزارش از نمایندگان ناظر دریافت شده که در 5 فقره از گزارش‌ها، نمایندگان ناظر از عدم دعوت و تشکیل نشدن به‌موقع جلسات ابراز نارضایی کرده‌اند .
15- اقدامات لازم به منظور نظارت بر اقدامات شوراهای اسلامی کشور.
16- نظارت جامع تهیه و تدوین گزارش تحلیلی بررسی تصویب بودجه سال 92 کل کشور در مرداد 94 ، تهیه و تدوین گزارش تحلیل وضعیت اجرای برخی از احکام قانون بودجه سال 94کل کشور ، شناسایی موارد تخلف و انحراف از قانون بودجه سال 92 و اعمال تذکرات قانونی و پیگیری لازم از طریق رئیس مجلس .
17- در سال چهارم مجلس نهم 105 جلسه هیئت بررسی و تصویب مصوبات دولت و قوانین و کارگروه تخصصی آن در حضور کارشناسان و مدیران دستگاه های اجرایی انجام شد. همچنین 671 عنوان از مصوبات دولت دریافت، و 577 فقره از مصوبات هیئت وزیران و کمیسیون های دولت بررسی و عدم مغایرت آنها با قوانین ابلاغ شد .
همچنین 22 فقره رای مقدماتی به دولت و دستگاه های ذی ربط و 17 فقره رای کتبی برای انتشاردر روزنامه رسمی ابلاغ شد.
18- دیوان محاسبات کشور :
ارائه 814 گزارش حسابرسی سالانه، تشکیل 731پرونده در دادسرای دیوان محاسبات کشور، صدور 332 فقره درخواست برای طرح ها در هیئت های مستشاری و مختومه کردن 740 واخواهی از جمله فعالیت های این حوزه در بخش دادسرا و مستشاری بوده است .
19- سایر خدمات معاونت نظارتی :
حضور منظم و فعال در شورای دستگاه های نظارتی کشور ، تهیه و تدوین گزارش اقدامات نظارتی مجلس در اجلاسیه های مختلف دوره نهم و نیز پیگیری گزارش‌های سازمان بازرسی کل کشور در خصوص برخی از طرح ها و لوایح از جمله اقدامات صورت گرفته این بخش بوده است .
انتظار می‌رود وکلای مجلس دهم با استفاده از ابزارهای موجود، بُعد «نظارتی» مجلس را در اولویت قرار دهند تا موازنه «وضع قانون» و «حُسن اجرا» نیز به نحو قابل قبولی عملیاتی شود.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
ارسال نظر