نظارت به همراه خواب تابستانی؛
برجامی که همه می‌گویند نقض شده و هیئت نظارتی که همچنان ساکت است
با توجه به اهمیت برجام و همچنین اجرای این توافق، جالب آن است که همه مسؤولین در ایران می‌گویند برجام نقض شده و حتی اعضای هیئت نظارت بر برجام صراحتا از عبارت نقض استفاده می‌کنند ولی هیئت نظارت بر اجرای برجام نه عکس‌العملی نشان می‌دهد و نه گزارشی به مردم.
به گزارش گلستان24، بیش از یک سال از تصویب و بیش از شش ماه از اجرایی شدن برجام می‌گذرد، اما آثاری از اجرای تعهدات آمریکایی‌ها مشاهده نمی‌شود. بسیاری از مسئولین و مردم قبل از تصویب این توافقنامه انتظار بدعهدی‌های آمریکا را داشتند و دشمنی‌های آمریکا طی سال‌های گذشته را نشانه‌ای بر عدم اعتماد به این کشور می‌دانستند. همین دشمنی‌ها بود که مقام معظم رهبری را بر آن داشت تا در هنگام پذیرش مشروط برجام، دستور تشکیل هیئتی برای نظارت بر برجام بدهند.
مقام معظم رهبری در این باره در نامه به رییس جمهور در هنگام پذیرش برجام در مهرماه 1394 نوشتند: وجود پیچیدگی‌ها و ابهام‌ها در متن برجام و نیز گمان نقض عهد و تخلّفات و فریب‌کاری در طرف مقابل بویژه آمریکا، ایجاب می‌کند که یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند، برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهّدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا بدان تصریح شده است، تشکیل شود. ترکیب و وظایف این هیئت باید در شورای عالی امنیّت ملّی تعیین و تصویب شود.
از اظهارات مقام معظم رهبری مشخص می‌شود که وظیفه این هیئت بررسی اجرای برجام و تشخیص نقض برجام چه نقض کلی و چه نقض جزیی آن است.
کمیته نظارت در طول ماه‌های گذشته چند جلسه داشته است؟
تناقض در میزان برگزاری جلسات، یکی از ابهامات درباره این هیئت است. خبرگزاری ایسنا ۴ آذرماه ۱۳۹۴ به نقل از علی شمخانی از برگزاری 3 جلسه هیئت نظارت بر برجام با موضوع «تحریم‌ها» و سند بازسازی راکتور اراک خبر داد.
شمخانی 8 ماه بعد در 10 تیرماه 1395 و بنا بر خبری که خبرگزاری تسنیم از دبیر شورای عالی امنیت ملی منتشر کرد، از برگزاری چهار جلسه این هیئت خبر داد.
علی اکبر ولایتی نیز در اظهار نظری که ۱۶ دی‌ماه ۱۳۹۴ در رسانه‌ها منتشر شده بود، از برگزاری چند جلسه این هیئت خبر داده بود. وی در همان اظهار نظر، عضویت در هیئت نظارت بر برجام را تأیید کرده بود. سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه که به گفته خودش یکی دو بار به جای محمد جواد ظریف در این جلسات حضور داشته است، تشکیل جلسات هیئت نظارت را به اقتضای موضوعاتی که پیش آمده دانست و گفته بود که تاکنون چندین جلسه این هیئت تشکیل شده است.
شمخانی 15 تیرماه در نشست غیرعلنی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم برگزاری چهار جلسه را تأیید کرده بود.
با کنار هم قرار دادن اظهارات علی شمخانی در آذر 94 و تیر 95 این نتیجه‌گیری حاصل می‌شود که این هیئت در 8 ماه اخیر فقط یک جلسه برگزار کرده است.
به نظر می‌رسد که عملکرد هیئت نظارت بر برجام با آنچه که در نامه شرایط 9 گانه رهبر انقلاب به رییس جمهور برای اجرای برجام قید شده، تناسب ندارد. برگزاری تنها یک جلسه در سال 3 ماهه نخست سال 95، آن هم در شرایطی که طرف مقابل، رسماً و علناً مشغول عهدشکنی و شانه خالی کردن از تعهدات مختصری است که در برجام برعهده گرفته، نشان می‌دهد که این هیئت، نیاز به بازنگری در ترکیب و عملکرد خود دارد.
تحریم‌ها و تهدیدهای آمریکا و موضع ضعیف اعضای هئیت نظارت بر برجام
مسئولین آمریکایی پس برجام تهدیدها و تحریم‌های زیادی علیه ایران اعمال کرده‌اند. این اقدامات نشان می‌دهد که دشمنی آمریکایی‌ها با توافق برجام کم نشده است. از روز اجرای توافق، بزرگ‌ترین بانک‌های جهان به خودداری از همکاری‌های بانکی با مشتریان ایرانی یا شرکت‌هایی که به دنبال تجارت در ایران هستند ادامه داده‌اند، زیرا نگران‌اند که متهم به نقض تحریم‌های پابرجای دولت آمریکا شوند. این امتناع از همکاری موجب بروز مشکلاتی شده است و شرکت‌های مهم اروپایی نتوانسته‌اند خدمات بانکی ضروری برای تجارت در ایران را دریافت کنند. بر همین اساس بود که ولی الله سیف، رییس کل بانک مرکزی، در آمریکا به تلویزیون بلومبرگ گفت که «تقریباً هیچ چیز» از این توافق که در روز 16 ژانویه اجرایی شد عاید ایران نشده است. برخی از این تهدیدها عبارت است از:
قانون محدودیت ویزا
تحریم‌های موشکی علیه ایران
شروط جدید کنگره آمریکا برای رفع تحریم
پرداخت غرامت ۱۰.۵ میلیارد دلاری
محدودیت‌های مکرر مالی علیه ایران
غارت دو میلیارد دلاری
ممنوعیت خرید آب سنگین از ایران
متمم پیشنهادی سناتور کلی آیوته مبنی بر تحریم‌های بیشتر علیه ایران
پیشنهاد تحریم جدید علیه به خاطر بازداشت تفنگداران آمریکایی
افزودن نام افراد و شرکت‌های جدید به فهرست تحریم‌ها به بهانه برنامه موشکی
عدم اجازه دسترسی به نظام مالی آمریکا و استفاده از چرخه دلار
در مقابل این اقدامات خصمانه، تقریباً هیچ عکس‌العملی از سوی هیئت نظارت بر برجام صورت نگرفت و تنها در چند روز اخیر دکتر ولایتی- به عنوان عضو هیئت نظارت بر برجام- در مصاحبه‌ای با اشاره به روند اجرای برجام گفت: «در این فاصله امریکایی‌ها به تعهداتشان که رفع تحریم‌ها و آثار آن، آزادی تجارت و ارتباطات علمی، فناوری، تجاری و مالی میان ایران و دیگر کشورها و غرب است، عمل نکردند و علت آن هم مشکلاتی است که وجود دارد.»
ولایتی در اظهارات خود تصریح کرد: «می‌بینیم از زمانی که برجام امضا شده است، هر روز به بهانه‌ای در سنا یا کنگره امریکا مصوبه‌ای را علیه ما تصویب می‌کنند که بعضی هم به امضای اوباما می‌رسد. به عنوان نمونه در خصوص فروش هواپیماهای بوئینگ به کشورمان که صحبت‌هایی شده است و معلوم هم نیست چقدر عملی شود، مصوبه‌ای گذرانده‌اند که بر اساس آن دولت امریکا حق ندارد این هواپیماها را به ما بفروشد. به فرض که بوئینگ را هم به ما بفروشند و قرارداد هم اجرا شود، اگر همین سنا و کنگره با آمدن رئیس جمهور بعدی مصوبه‌ای بگذرانند و مانع از ارائه خدمات و قطعات، اورهال و مانند آن به ما شوند آنوقت چه باید بکنیم؟ امریکایی‌ها هر چه تصویب می‌کنند گویی همه دنیا مجبورند از آنان تبعیت کنند و گویا مصوبه شورای امنیت سازمان ملل متحد است.»
ولایتی درباره نقض برجام تاکید کرد: «به عنوان اعضای این هیئت موظفیم بر اجرای درست امور نظارت، پیگیری و مطالبه کنیم که به این وظیفه خود عمل می‌کنیم. به برخی شروط ۹ گانه ابلاغ شده از جانب رهبر معظم انقلاب در خصوص اجرای تعهدات کشورمان در چارچوب برجام عمل نشد.»[5]
جالب اینجاست که اعضای تیم مذاکره‌کننده نیز همه تصمیم‌گیری‌ها درباره نقض برجام را منحصر در هیئت نظارت بر برجام می‌دانند و خود را مجری قلمداد می‌کنند. علی‌اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی 23 آبان 1394 در برنامه تلویزیونی متن- حاشیه تأکید کرده بود که مرجع ما هیئت نظارت بر برجام است و پس از اعلام این هیئت، اقدامات خود را انجام خواهیم داد. آقای حسین جابری انصاری، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه نیز در نخستین نشست خبری بعد از اجرای برجام گفته بود: مطابق آنچه توسط عالی‌ترین سطوح کشور مقرر شده، هیئت عالی نظارت بر برجام به‌عنوان مرجع تصمیم‌گیری تعیین شده و وزارت امور خارجه بر اساس تصمیمات این هیئت اقدامات خود را تنظیم خواهد کرد.
در پایان باید تأکید کرد که از دیگر اعضای هیئت نظارت بر برجام که گفته می‌شود آقایان حسن روحانی، علی لاریجانی، محمدجواد ظریف، حسین دهقان، علی شمخانی و علی‌اکبر صالحی هستند، انتظار می‌رود که به عنوان عضو این هیئت، مواضع جدی‌تری علیه بدعهدی‌های آمریکا اتخاذ نمایند و در صورت نقض برجام، این موارد را به صورت علنی به مردم اعلام کنند.
منبع: مشرق
ارسال نظر