چرا دولت اراده سیاسی در شکایت از آمریکا بر طبق سازوکار برجام را ندارد؟
چگونه ضعف های ساختاری برجام، تصمیمات عجولانه ومنافع حزبی مانع احقاق منافع ملی میشود؟
در حالی که یک هفته از رای صد درصدی سنای آمریکا در وضع تحریم های جدید علیه کشورمان می گذرد و عملا نقض برجام از جانب یانکی ها فریاد زده میشود واکنش تلافی جویانه و متقابلی از جانب رییس جمهور،وزیر امورخارجه وهیات نظارت بر برجامدیده نمیشود. با بررسی «ساز و کار حل و فصل اختلافات» موجود در برجام به این نتیجه می رسیم که به علت ضعف های ساختاری موجود در برجام، ایران از طریق این سازوکار نمی تواند حقوق خود را بازستاند.
به گزارش گلستان24،در حالی که یک هفته از رای صد درصدی سنای آمریکا در وضع تحریم های جدید علیه کشورمان می گذرد و عملا نقض برجام از جانب یانکی ها فریاد زده میشود واکنش تلافی جویانه و متقابلی از جانب رییس جمهور، وزارت خارجه وهیات نظارت بر برجام دیده نمیشود.
پس از گذشت یک هفته از نقض برجام بالاخره هیات نظارت بر برجام جلسه ای پیرامون همین موضوع برگزار کرد و نتیجه اینگونه بر خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت که:« براساس تصمیم گرفته شده در جلسه هیات نظارت بر برجام ، اقدام دولت آمریکا بطور دقیق رصد خواهد شد و درصورت اجرایی شدن تحریم جدید آمریکا، متناسب با اقدام طرف مقابل، واکنش لازم طبق مصوبات اجرایی خواهد گردید.»
این تصمیم یعنی تقریبا هیچ راهی برای برخورد با نقض برجام توسط دولتی ها پیدا نشده است چرا که مسیولین دولتی به خوبی می دانند اولا طبق برجام تصویب چنین قانونی خود نقض برجام محسوب میشود و مقام معظم رهبری نیز همین مورد را در دیدار با بسیجیان اشاره کردند و تعلل ومشروط کردن اقدامات متقابل به اجرایی شدن تحریم ها بی معنا است، ثانیا به دلیل رای صددرصدی به تحریم جدید علیه ایران این مصوبه به صورت اتوماتیک یک قانون است و اجرایی شدن آن امری یقینی است.
حال با بررسی «ساز و کار حل و فصل اختلافات» موجود در برجام درصدد هستیم تا علت اصلی عدم برخورد عملی و حقوقی با نقض برجام توسط دولت را نشان دهیم.
درنهایت نیز به این نتیجه می رسیم که به علت ضعف های ساختاری موجود در برجام، تصمیمات عجولانه ی گذشته و منافع سیاسی دولت، ایران از طریق این سازوکار نمی تواند حقوق از دست رفته خود را بازستاند.
براساس توافق نهایی (برجام) دو بند 36 و 37 مربوط به ساز وکار حل و فصل اختلافات احتمالی می باشد. برطبق این بندها در صورتی که ایران به اجرا نکردن مفاد قطعنامه توسط سایر کشورها اعتراض داشته باشد اولین مرجع رسیدگی به شکایت، کمیسیون مشترک است.
کمیسیون مشترک شامل کشورهای امریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین، روسیه، ایران و نماینده اتحادیه اروپا می‌باشد که جمعاً 8 عضو میشود. کمیسیون مشترک 15 روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران 15 روز فرصت خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود (جمعاً 30 روز).
تصمیم‌گیری در کمیسیون مشترک به صورت رأی حداکثری است یعنی اگر 5 کشور از 8 کشور عضو هم رأی باشند، رأی آنان ملاک قرار می‌گیرد.
حال با توجه به موارد ذکر شده، اگردولتمردان ما بخواهند از امریکا به دلیل فعالیت های مختلف علیه برجام، به خصوص تمدید ده ساله تحریم ها که اساسا با اهداف اولیه مذاکرات و متن برجام تعارض دارد شکایت کند، شکایت ایران به کمیسیون مشترک می‌رود.
اما نکته قابل توجه در چینش اعضای این کمیسیون است که فضای حاکم بر این کمیسیون کاملا به نفع آمریکاست و5 عضو از 8 عضو کمیسیون در یک جبهه و کاملاً هم‌جهت و هماهنگ با سیاست‌های امریکا هستند و بی شک در تصمیم گیری نهایی که با سیستم رای حداکثری است رأی گیری به نفع امریکا خواهد بود. اگر ایران نتیجه را نپذیرد نهایتا در رفت و برگشت ها و نشست های بسیار به مدت 65روز تمام تحریم به صورت خودکار باز میگردد و تنها آنچه از دست رفته است تمامی اهرم های قدرت هسته ای بوده که یا همچون قلب راکتور اراک از بتن پرشده است، یا همانند اطلاعات محرمانه از کشورخارج شده و یا چون اورانیوم های غنی شده فروخته شده امکان برگشت پذیری آن وجود ندارد.
سازوکاری که قبلا نیز با انتقادهای فراوان توسط منتقدان وکارشناسان رو به رو شده بود اما تیم مذاکره کننده با برچسب های سیاسی و حاشیه سازی و ممانعت های فراوان، مانع شنیده شدن آنها می شد وبا عجله جویی تمام به دنبال امضا شدن این توافقنامه بود تا جایی که مقام معظم رهبری به این مهم واکنش نشان داده وفرمودند:
«الان فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک عدّه‌ای مخالفند، یک عدّه‌ای اعتراض دارند؛ خیلی خب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند، مردمان علاقه‌مند به منافع ملّی‌اند، بسیار خب، یک جمعی از مخالفین را ــ از آن افرادی را که شاخصند ــ دعوت کنند، حرفهای آنها را بشنوند؛ ای بسا در حرفهای آنها یک نکته‌ای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکته‌ای هم نبود، آنها را قانع کنند؛ این میشود همدلی؛ این میشود یکسان‌سازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها. به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما سه ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا سه ماه بشود چهار ماه، آسمان که به زمین نمی‌آید؛ چه اشکالی دارد؟ کمااینکه آنها در یک برهه‌ی دیگری هفت ماه زمان را عقب انداختند. خیلی خب، دوستان ما هم اگر چنانچه در این همدلی‌ها و هم‌زبانی‌ها و تبادل‌نظرها یک وقتی گرفته شد، چه اشکال دارد، وقتی گرفته بشود، یک خرده زمان آن تصمیمات نهایی عقب بیفتد؛ طوری نخواهد شد.»
ایشان در نهایت نیز در تایید مشروط برجام به ایرادات اساسی و ساختاری آن اشاره کردند اما مدافعان برجام و دولتمردان با معرفی برجام به عنوان «هدیه خداوند» و «فتح الفتوح» اجازه واکاوی و پرسش نخبگان را سد میکردند.
حال پس از تصویب تحریم های مجدد علیه کشورمان و موضع گیری مقام معظم رهبری در مورد واکنش کشور به تصویب قانون ISA مشاهده می شود که مسیولین کشور همچون از دکتر روحانی تا دکتر ظریف ودکترصالحی این تحریم را نقض برجام می دانند اما واکنش ها را مشروط میکنند و عملا نشان داده اند که توانایی برخورد به موقع و قاطع با این نقض آشکار را ندارند.
مروری بر اظهارات مسیولین، قبل و بعد از نقض برجام تایید کننده این موضوع است که مسیولین دولتی به طور یکپارچه معتقد به خیانت آمریکا و نقض علنی برجام هستند اما براساس برجام، راه حقوقی قابل اعتماد برای واکنش نشان دادن و بازگرداندن حقوق کشور ندارند، به علاوه اینکه هرگونه پیگیری این موضوع نشان دهنده حقانیت انتقادهای جریان انقلابی و بی دستاوردی سه سال مذاکره دولت یازدهم می باشد.
روحانی: مصوبه کنگره آمریکا نقض برجام است
روحانی در سخنانش اقدام اخیر مجلس آمریکا را به صراحت نقض برجام دانست: «بنده به عنوان رئیس‌جمهور کشور و رئیس‌شورای عالی امنیت ملی به صراحت اعلام می‌کنم که نقض برجام را از سوی هیچ یک از اعضای 1+5 تحمل نخواهیم کرد و به آن پاسخ مناسب خواهیم داد. مصوبه اخیر کنگره آمریکا به اعتقاد ما با برجام مغایرت داشته و ناقض آن است..»
دکترظریف: تمدید قانون ISA مغایر با برجام است
دکترظریف در پاسخ به یکی از نمایندگان مجلس در خصوص تمدید احتمالی تحریم ها با تاکید بر مغایرت تمدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران با مفاد توافق هسته‌ای، پاسخ داد: «ببینید؛ قانون داماتو که دیگر وجود ندارد و قانونی هست به نام ISA که این قانون در پایان سال 2016 مدتش تمام میشود. یک گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس (آمریکا) به دنبال تمدید آن هستند. ما هم به دولت آمریکا تذکر دادیم که باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ISA مغایر با برجام است.»
اما بعد از تصویب مجدد تحریم ها دکترظریف با ذکر این نکته که تمدید تحریم ها بی آبرویی بیشتر آمریکا را در پی دارد افزود:«کارکنگره درصورت امضای اوباما هم تاثیر اجرایی ندارد!» و اینگونه انفعال دستگاه سیاست خارجی کشور را در برابر آنچه خود قبلا نقض برجام معرفی کرده بود نشان داد.
سخنگوی وزارت خارجه:تمدید تحریم ها مخالف برجام است
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به تصویب طرح تمدید تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه کشورمان در سنای آن کشور اظهار داشت: مصوبه اخیر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف برجام است همچنین وی افزود:« وزارت خارجه، رفتار دولت آمریکا را در این باره به طور دقیق رصد می کند و گزارشی کامل به هیات نظارت بر اجرای برجام به منظور تصمیم‌گیری و اقدام مقتضی ارائه خواهد کرد.» اما ایشان نیز صحبتی از واکنش عملی دولت به این نقض عهد نکرد.
صالحی: برجام نقض شده است
علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی‌هم با تأکید بر این که تمدید تحریم‌های ایران نقض صریح برجام است، گفت: پیش‌بینی‌های لازم را کرده‌ایم، اما اکنون نمی‌خواهیم اعلام کنیم که چه کار خواهیم کرد. این اظهارنظر نیز نشان می دهد با توجه به اینکه عدم واکنش عملی به نقض برجام باید یک واکنش سریع و عملیاتی باشد، چنین صحبت هایی جز لفاظی سیاسی چیز دیگری نیست و دولتی ها اراده سیاسی جهت برخورد قاطع با نقض عهدهای مکرر آمریکا را ندارند.
دکترعارف و بسیاری از نمایندگان اصولگرا و اصلاح طلب مجلس نیز در اظهارنظرهای خود تصمیم جدید آمریکا را نقض صریح برجام معرفی کرده اند.
لزوم توجه به الزامات اجرایی صادر شده از جانب مقام معظم رهبری و مصوبه مجلس
با این وصف و با توجه به بسته بودن راه اقدام حقوقی علیه نقض برجام که ناشی از بی تدبیری و اعتمادزیاد به دشمن، زیاده خواهی آمریکایی ها، اقدامات عجولانه مسیولین داخلی، عدم انتقادپذیری و منافع حزبی آنهاست به نظر میرسد که تنها راه برای ایران عمل به ماده دوم بند3 تایید مشروط برجام توسط مقام معظم رهبری و همچنین بند سوم مصوبه مجلس می باشد تا برای احقاق حقوق کشور قدم عملی انجام شده باشد.
آنچه اهمیت دارد این است که انفعال و بی وقعی در قبال این عمل خصمانه آمریکا جز پررویی استکبار و وضع تحریم های بیشتر نتیجه ای نخواهد داشت، کما اینکه بسیاری از کارشناسان رای صددرصدی سنای آمریکا در تحریم مجدد ایران را ناشی از عدم واکنش دولت و مجلس در تحریم های مشابه می دانند.
اما به نظر می رسد مورد موثر دیگری که دولت را از پیگیری منافع ملی باز میدارد منافع سیاسی دولت نیز می باشد که باعث شده دولت روحانی اراده لازم را جهت معرفی برجام به عنوان سند نقض شده وبی اعتمادی به آمریکا نداشته باشد بلکه خواهان حمایت از آن به عنوان تنها دستاورد خود در دوران چهارساله سکانداری قوه مجریه هستند تا شاید امید به انتخاب خود در انتخابات 1396 را از دست ندهند.
منبع:رجانیوز
ارسال نظر