انتشار اسناد محرمانه هسته ای و یک راز سر به مهر دیگر برجامی/خروج اجباری آب سنگین از ایران یک تعهد فرا برجامی

به گزارش گلستان24، بر اساس بند 10 بخش ب برجام _که عیناً در ذیل آمده است_  ایران باید تا 15 سال بیش از نیاز خود، هیچ آب‌سنگینی نداشته باشد و مازاد نیاز خود را "برای صادرات به بازار بین‌المللی آماده کند(made available)"

There will be no additional heavy water reactors or accumulation of heavy water in Iran for 15 years. All excess heavy water will be made available for export to the international market.

: "راکتور آب سنگینِ دیگر، یا انباشت آب سنگین در ایران برای مدت 15 سال نخواهد بود. همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین  المللی عرضه خواهد شد."

 علاوه بر این براساس بند 14 پیوست یک برجام : "به مدت 15 سال تمامی آب سنگین مازاد بر نیاز (ایران) ... برای صادرات به بازارهای بین المللی آماده شده و بر اساس قیمت بین المللی به خریداران بین المللی تحویل می گردد. ..." بنابراین براساس برجام ایران تنها می بایست آب‌سنگین مازاد را به منظور صادرات به بازارهای بین‌المللی آماده  کند، و هیچ  تعهد و الزامی به خروج آن از ایران ندارد.

اما طرف آمریکایی از زمان اجرای برجام تا کنون  بر این موضوع تاکید داشته است که  خارج شدن آب سنگین از ایران، یکی از تعهدات برجامی ایران است. این موضع متعاقب گزارش آبان ماه آژانس بین المللی انرژی اتمی _که اعلام داشته بود میزان ذخایر آب سنگین ایران به اندکی بیش از حد مجاز رسیده است _ در نوع خود بسیار قابل توجه بود و تعجب بسیاری از کارشناسان داخلی را برانگیخت.

نماینده آمریکا در آژانس در بخشی از بیانیه‌ رسمی خود اعلام داشت: «ما اعلامیه ایران مبنی بر موجود بودن آب سنگین برای فروش را به اطلاع کشورهای عضو رسانده‌ایم؛ اما چنین اقدامی به معنی اجرای تعهدات برجامی ایران نیست. ایران در برجام متعهد شده است که بیش از نیازی که در این توافقنامه اعلام شده، آب سنگین ذخیره نکند».

این بیانیه می‌افزاید: «هرگونه آب سنگین مازادی نباید در ایران باقی بماند. همانطور که به صراحت در برجام اعلام شده، اگر ایران سعی کند با در معرض فروش قرار دادن آب سنگین مازاد سقف را رعایت کند، این آب سنگین باید در عین حال به خریدار بین‌المللی تحویل داده شود. اینکه تنها به کشورها اطلاع داده شود که آب سنگین به فروش گذاشته شده، بدون آنکه این آب از ایران خارج شود، به معنی اجرای تعهدات نخواهد بود».

اما آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای جمعه سوم دی ماه (23 دسامبر) در اقدامی غیرمنتظره با انتشار 8سند از توافقات محرمانه تیم مذاکره کننده دولت یازدهم و 5+1 _ که در نامه فدریکا موگرینی نماینده اتحادیه اروپا ذکر شده بود_ در سایت رسمی خود این راز سر به مهر را گشود.در بخشی از این اسناد آمده است که تیم مذاکره کننده هسته‌ای دولت یازدهم پذیرفته‌‌اند که پیش از روز اجرای برجام ( 26 دی 1394) آب سنگین مازاد را به خارج از کشور ارسال نمایند.

پذیرش این تعهد بر خلاف نص صریح برجام از جانب تیم مذاکره کننده و مجری آن علاوه بر این که  خارج از حدود اختیارات نمایندگی و خلاف امانتداری، که متضمن تحمیل هزینه های مادی بر ملت ایران است بلکه عملا ماهیت حقوقی این عرضه را از فروش آزاد براساس رویه معمول با قیمت گذاری بین المللی و انتخاب خریداران(حق و امتیاز) به یک فروش تحمیلی براساس رویه غیر معمول و استثنایی با قیمت گذاری اضطراری و بعضا اجباری و حتی انتخاب تحمیلی خریدار (تکلیف و عدم امتیاز) تبدیل کند .بنابراین وجود آب سنگین مازاد بر نیاز در خاک ایران _که آماده و مهیای فروش است _ هم در ماهیت این عرضه اثر دارد و هم خود یک عامل بسیار مهم  و یک برگ برنده برای تشویق طرف مقابل برای اجرای به موقع و درست تعهدات خود براساس برجام بوده است که با این پذیرش خارج از برجام عملا خسارت مادی و معنوی غیرقابل جبرانی به ایران وارد شده است که مسئولین ذیربط باید بطور شفاف نسبت بدان پاسخگو باشند.

به قلم دکتر حسن بیارجمندی