نجات تیم هسته‌ای با درایت رهبر انقلاب

در حالی که تیم مذاکره کننده هسته‌ای در آستانه به دام افتادن در بازی طرف غربی بود، رهبر معظم انقلاب با تیزبینی و هوشیاری خود، مانع از اشتباه استراتژیک تیم مذاکره کننده هسته ای شد.

به گزارش گلستان 24، یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های تیم مذاکره کننده ایرانی، توافق سیاسی بر روی کلیات تا پایان مارس بود. این اظهارنظر بارها از سوی سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای بیان شده بود. عراقچی در نهم بهمن ماه، پس از هشت ساعت و نیم رایزنی معاونان و کارشناسان ایران و سه کشور اروپایی در گروه 1+5 در شهر استانبول در گفتگو با واحد مرکزی خبر گفته بود که «تلاش می‌کنیم در مهلت مقرر برای گفت‌وگوها یعنی تا پایان مارس حتی الامکان روی کلیات، یک توافق سیاسی اولیه صورت گیرد».

البته در سوی دیگر این میدان و در آمریکا نیز خط و نشانهایی برای عدم توافق سیاسی تا فروردین ماه کشیده شده بود. سناتور کرک و سناتور منندز برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای تا آخر ژوئن (9 تیر)، در کمیته بانکی این نهاد طرحی را به رای گذاشتند که با 18 رأی موافق و 4 رأی مخالف تصویب شد. این طرح برای قانونی شدن باید به تصویب مجلس سنا برسد. باب منندز، سناتور دموکرات گفته است این طرح تا پایان ماه مارس (حوالی ماه فروردین) به سنا ارائه نخواهد شد. به احتمال زیاد در صورت عدم توافق سیاسی، این طرح نیز در جریان خواهد افتاد. حامیان این طرح در تلاش هستند تا حد نصاب کافی برای «ضد وتو» کردن آن را در میان نمایندگان سنا جلب کنند. بر اساس قوانین امریکا، رئیس جمهوری امکان وتوی مصوباتی که آرای دو سوم نمایندگان سنا را به دست آورده باشد، ندارد.  این تلاش‌ها در شرایطی انجام می‌شود که پس از تهدید جدی رئیس جمهوری امریکا به وتوی هرگونه تحریمی تا پایان مذاکرات، گروهی از سناتورهای امریکایی که منندز هم در میان آنها حضور داشت، به توافق رسیدند تا 24 مارس (4 فروردین) هرگونه طرح تحریم‌های جدید علیه تهران را به تعویق بیندازند. این مسأله در نامه‌ای به اوباما منعکس شد.

در چنین وضعیتی اما رهبر معظم انقلاب با هوشیاری به داد تیم مذاکره کننده هسته‌ای شتافتند و از به دام افتادن آنان جلوگیری کردند. ایشان در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش با اشاره به برخی مباحث مطرح شده درخصوص توافق دو مرحله ای که ابتدا توافق بر اصول کلی و بعد از مدتی توافق بر جزئیات باشد، خاطرنشان کردند: چنین توافقی  پسندیده نیست زیرا با تجربه ای که از رفتار طرف مقابل داریم، توافقِ صِرف در کلیات، وسیله ای خواهد شد برای بهانه گیری های پی در پی در جزئیات.

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند:اگر توافقی انجام شود، باید در یک مرحله و در بردارنده کلیات و جزئیات، با یکدیگر باشد.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: مفاد این قرار داد نیز باید روشن، واضح و غیرقابل تفسیر و تأویل باشد و مفاد توافق نباید به گونه ای باشد که طرف مقابل که عادت به چانه زنی دارد، در قضایای مختلف بهانه جویی کند.تحریم ها نیز باید به معنی واقعی کلمه برداشته شوند.

پس از این بیانات رهبر معظم انقلاب، تحلیلگران سیاسی به درستی این دیدگاه اذعان داشتند. رهبر انقلاب در شرایطی چنین موضعی را مطرح کردند که یکی از سایت‌های تخصصی حوزه هسته‌ای، از نزدیکی توافق سیاسی ایران و 1+5 خبر داده بود. ایران هسته‌ای با این توضیح نوشته بود «کارشناسان به طور جدی در تهران معتقدند یک توافق سیاسی بدون جزئیات، تله ای است که اگر ایران در آن قرار بگیرد دیگر قادر به توافق روی لغو یکپارچه همه تحریم ها نخواهد بود.به عقیده کارشناسان اکنون زمان آن است که دولت پروژه رسیدن به توافق سیاسی را منتفی کرده و بر توافق همزمان روی جزئیات و کلیات تمرکز کند.»

اما یکی از نکات جالب پس از بیانات رهبری،  اظهارات محمدجواد ظریف رئیس تیم مذاکره کننده هسته ای ایران است. او که پیش از این در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ، به خبرنگاران گفته بود که با توجه به حاضر نبودن وزرای خارجه همه اعضای ۱+۵ در مونیخ، رسیدن به توافق سیاسی در این اجلاس ناممکن است، در چرخشی عجیب و پس از بیانات رهبر معظم انقلاب، به جای بیان اشتباه استراتژیک تیم مذاکره کننده هسته‌ای،  اظهار کرده است که «دیدگاهی که بنده در مذاکرات دنبال می‌کردم همین بوده و خوشحالم که نظر مقام معظم رهبری نیز همین می‌باشد.»

براساس این گزارش، پس از تعیین خوط قرمز رهبر انقلاب برای تیم مذاکره کننده هسته‌ای، مقامات آمریکایی که دام پهن شده را شکست خورده دید، تلویحا از بی نتیجه ماندن مذاکرات و بازگشت به گذشته گفتند. باراک اوباما یک روز پس از بیانات رهبری در کنفرانس خبری با صدراعظم آلمان در پاسخ به سوالی در خصوص تمدید مذاکرات گفت که اگر ایران و 1+5 بر سر «قواعد اصلی توافق» به نقطه‌ای مشترک نرسند، تمدید مذاکرات مفید نخواهد بود. منظور اوباما از قواعد اصلی توافق، همان چهارچوب سیاسی است که بنا بود تا آخر مارس یعنی 10 فروردین بر سر آن توافق حاصل شود ولی ایران با درایت آن را نپذیرفت، است.

علاوه بر اوباما، جان کری در سخنانی که ظاهرا پاسخی است به فرمایشات رهبر معظم انقلاب، گفته است بدون توافق سیاسی، امکان تمدید مذاکرات وجود نخواهد داشت. مقصود کری –اگرچه او کاملا مبهم حرف زده- ظاهرا این است که اگر چارچوب توافق نهایی در یک توافق سیاسی نهایی نشود اساسا دیگر نوبت به بحث درباره جزئیات نخواهد رسید و بنابراین مذاکرات فرو می پاشد.

*چرا مخالفت با توافق دومرحله ای

یکی از دلایل اصلی با مخالفت با توافق دو مرحله‌ای، خبار نگران کننده ای بود که از محتوای مذاکرات به گوش می‌رسید. با فرض اینکه آنچه درباره غنی سازی توافق شده، بهترین توافق ممکن است، مهم ترین سوالی که باقی می ماند این است که در ازای این امتیاز بزرگ و بی سابقه، چه امتیازی از طرف مقابل دریافت شده است. انتظار افکار عمومی همه این است که دولت توانسته باشد کلیه تحریم های ظالمانه و غیرقانونی را که علیه کشور اعمال شده را به طور یکپارچه بلافاصله پس از توافق نهایی لغو کند. تک تک واژه هایی که در اینجا به کار برده شده، اهمیت غیر قابل چشم پوشی دارد.

ملت ایران انتظار دارد که همه تحریم های اعمال شده علیه ایران (تحریم های کنگره، تحریم های شورای اروپا، تحریم های شورای امنیت و فرمان های اجرایی رییس جمهور امریکا) بلافاصله پس از حصول توافق نهایی، لغو شود و زیرساخت حقوقی آنهابرچیده شود.

رییس جمهور هم از مدت ها پیش به مردم قول داده است که در حال انجام همین کار است و اساسا دیپلماسی هسته ای دولت هدفی جز لغو تحریم ها ندارد.

اما شواهد نشان می داد، در متنی که بنا بود به عنوان توافق سیاسی میان طرفین نهایی شود خبری از این سخت گیری ها نیست. اگرچه در این متن صرفا به بیان عباراتی کلی بسنده شده و توافق درباره جزئیات به آینده موکول خواهد شد، ولی وقتی نوبت به جزئیات می رسد همه آن چیزی که می توان گفت این است که امریکایی ها اساسا قصد ندارند هیچ تحریمی را لغو کنند.
امریکایی ها گفته اند که تحریم ها را تعلیق خواهند کرد نه لغو و این یعنی کل فرآیند در یک چشم به هم زدن قابل بازگشت به حالت اول است. زمان بندی تعلیق تحریم ها حداقل 10 ساله دیده شده است. معنی این اقدام این است که امریکا به مدت یک دهه –که به لحاظ سیاسی زمان بسیار بلندی است- تحریم ها را گروگان خواهد گرفت و می تواند انواع و اقسام بازی های سیاسی را با آن دربیاورد.

آمریکا قصد ندارد هیچ کدام از تحریم های مرتبط با عدم اشاعه را حتی تعلیق کند. هیچ کدام از تحریم های غیر مرتبط با موضوع هسته ای هم تعلیق نخواهد شد و امریکا هیچ تعهدی نمی دهد که تحریم های که اکنون تعلیق می شود، به بهانه ای دیگر اعمال نشود.علاوه بر این هیچ ضمنانتی وجود ندارد دولت بعدی امریکا به تعهدات دولت فعلی پای بند باشد.  از همه مهم تر، هیچ شواهدی وجود ندارد که جایگاه تحریم در استراتژی امنیت ملی امریکا کوچکترین تغییری کرده باشد. امریکایی ها همچنان به تحریم ها به عنوان ابزار تغییر محاسبات در میان مدت و ابزار براندازی در بلند مدت نگاه می کنند و انتصاب معمار تحریم های ایران (دیوید کوهن) به قائم مقامی سیا هم حکایت از آن دارد که ابزار تحریم پس از این در امریکا با قدرت بیشتری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
سراج 24