«مدیریت علوی» قسمت دوازدهم:
اصول تشویق و تنبیه در سیره مدیریت علوی (۱)
در اندیشه مدیریت علوی کسی که به نحو احسن مبادرت به انجام کار سپرده شده مینماید، با کسی که خوب کار نمی کند، متفاوت بوده و تشویق و تنبیه برایشان در نظر گرفته خواهد شد.
سیدحسین علوی، فعال فرهنگی _ سیاسی استان، در یادداشتی اختصاصی به گلستان24، به موضوع «مدریت علوی» و مباحث مربوط به آن پرداخته است:
قسمت دوازدهم:
اصول تشویق و تنبیه در سیره مدیریت علوی (۱)
« یکی از اصول مهم تعلیم و تربیت اصل تشویق و تنبیه بوده و بر اساس همین اصل، پیامبران الهی و امامان معصوم (علیه‌السلام) نیز بشارت و انذار را برای هدایت انسانها به کار می‌بردند. در قرآن مجید، تشویق و تنبیه در کنار هم ذکر شده است، کلمات مولا علی (علیه‌السلام) در نهج البلاغه نیز، به کارگیری شیوه‌ی تشویق و تنبیه را به عنوان سیره‌ی آن حضرت در تربیت و هدایت مردم نشان می‌دهد. حضرت امیرالمومنین (علیه‌السلام) ضمن رعایت اصل تقدّم تشویق بر تنبیه، همواره مردم و یا کارگزاران را با در نظر داشتن نکات دقیق تربیتی، مورد تشویق یا تنبیه قرار می‌دانند، نمونه‌های تشویق و ترغیب یاران و کارگزاران، و یا تنبیه آنان در نهج البلاغه فراوان است، یکی از نکات مهم تربیتی در مورد تنبیه که در سیره امام (علیه‌السلام) دیده میشود عفو و بخشش آن بزرگوار در مواقع ظلم به خود است.
در اندیشه مدیریت علوی کسی که به نحو احسن مبادرت به انجام کار سپرده شده مینماید، با کسی که خوب کار نمی کند، متفاوت بوده و تشویق و تنبیه برایشان در نظر گرفته خواهد شد، البته این تشویق و تنبیه متناسب با میزان درستی و غلطی کار تنظیم خواهد شد، در این سبک مدیریتی، مدیریت باید بعد از اخذ گزارش بازرسان، در کنار گزارش افراد مافوق و دریافت صحت و سقم آن، عادلانه اقدام به تصمیم جهت تشویق و تنبیه با رویکرد ارزش مدارانه بنماید، این سیره و روش هم شامل حال مدیران میشود و کارکنان، لذا در سیره امام علی (ع) هم تشویق و تنبیه مدیران ارشد را شاهدیم و هم کارکنان مجموعه های مختلف.
امام علی (علیه‌السلام) نیز این نکته دقیق مدیریتی و تربیتی را در دستورالعمل معروف خود به مالک اشتر گنجانده و می‌فرماید : « ای مالک ، هرگز نباید نیکوکار و بدکار در نزد تو یکسان باشند که همانا چنین حرکتی ، نیکوکاران را در نیکی کردن ، بی رغبت و تبهکاران را به بدکاری وا می‌دارد . بلکه با هر کدام از آنان ، متناسب با آنچه انجام داده‌اند ، برخورد نما »
حضرت(علیه‌السلام) در جای دیگری می‌فرمایند: « خطاکار را متناسب با جرمی که انجام داده ، مجازات کن نه آن سان که از حد بگذرد».
امام علی (علیه‌السلام) به مالک توصیه می‌کند : « با تشویق و قدرشناسی ، خود را با افراد درستکار مرتبط کن، خدمات صادقانه آنها را به زبان بیاور و صریحاً قدردانی نما ، زیرا تحسین و حق‌شناسی ، افراد شجاع را در نیکوکاری برمی‌انگیزد و افراد تنبل را به خواست خداوند به تحرک وا می‌دارد ».
در جای دیگر در همین نامه خطاب به مالک می‌فرماید : « و اگر یکی از کارگزارانت ، دست به خیانت آلود و گزارش بازرسان تو نیز آن را تأیید کرد ، بدان اکتفا کن و بی درنگ خیانتکار را کیفر ده و از کارش بازخواست کن ، سپس او را به خواری کشان و داغ خیانت بر پیشانی او زن وحلقه ننگ و بد نامی بر گردنش آویز».
اصول و ضوابط تشویق و تنبیه از زبان امام علی (علیه‌السلام)
۱- تشویق و توبیخ باید متناسب با عملکرد فرد باشد.امام (علیه‌السلام) در این باره می‌فرماید : « خطاکار را متناسب با جرمی که انجام داده ، مجازات کن ».
۲- در تشویق و توبیخ باید اعتدال را رعایت کرد . امام(علیه‌السلام) می‌فرماید : « زیاده‌روی در ملامت و سرزنش ، آتش لجاجت را شعله‌ور می‌کند ».
۳- تشویق و توبیخ باید به موقع انجام گیرد . امام (علیه‌السلام) به محض رسیدن اخبار از سوی بازرسان خویش ، فرمان تشویق یا توبیخ را صادر می‌نمود .
۴- تشویق و توبیخ باید هماهنگ با معیارهای ارزشی و کاری باشد . امام (علیه‌السلام) در این باره می‌فرماید : « اگر کارمند تو نافرمانی خدا را کرد ، او را تنبیه کن ولی اگر از شخص تو ( در امور شخصی و غیر اداری ) نافرمانی کرد ، او را ببخش ». «با تشویق کارمندانت، ارتباطت را با آنها برقرار کن و خدمات صادقانه آنان را به زبان بیاور (صریحاً از آنها قدردانی نما،) زیرا تشویق، مردان شجاع را در راه نیکوکاری به هیجان می‌آورد و مسامحه‌کاران را به فعالیت و حرکت وامی‌دارد. »( نهج البلاغه – نامه ۵۳)»
بیشک اگر در مدیریت بتوان به ریشه های تاریخی و مبانی بومی مراجعه کنیم بسیاری ازمشکلات حل خواهد شد.