«مدیریت علوی» قسمت چهاردهم/«حقوق متقابل» نظامیان بر جامعه و دولت اسلامی

سیدحسین علوی، فعال فرهنگی _ سیاسی استان، در یادداشتی اختصاصی به گلستان24، به موضوع «مدریت علوی» و مباحث مربوط به آن پرداخته است:

حضرت امیرالمومنین علی (ع) در خصوص «حقوق متقابل» نظامیان و سربازان بر جامعه و دولت اسلامی بر این اعتقاد بوده که اگر حقوق نظامیان بدرستی تحقّق یافته و مشکلات زندگی فردی و اجتماعی آنان برطرف گردد، در دفاع از کشور اسلامی موفق تر خواهند بود، که امیرالمؤمنین‏(علیه السلام) فرمود:

- پس سپاهیان به فرمان خدا، پناهگاه استوار رعیت و زینت و وقار زمامداران، شکوه دین، و راه‏های تحقّق امنیت کشورند، امور مردم جز با سپاهیان استوار نگردد، و پایداری سپاهیان جز به خراج و مالیات رعیت انجام نمی‏شود که با آن برای جهاد با دشمن تقویت گردند، و برای اصلاح امور خویش به آن تکیه کنند، و نیازمندی‏های خود را برطرف سازند.) نامه ۴۴: ۵۳ نهج‏البلاغه معجم المفهرس محمد دشتی(

و نسبت به امور مادّی در زندگی اجتماعی نظامیان به فرماندهی کلّ قوای ارتش خود، «مالک اشتر» دستور می‏دهد که:برگزیده‏ترین فرماندهان سپاه تو، کسی باشد که از همه بیشتر به سربازان کمک رساند  و از امکانات مالی خود بیشتر در اختیارشان گذارد، به اندازه‏ای که خانواده‏هایشان در پُشت جبهه، و خودشان در آسایش کامل باشند، تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام تنها به یک چیز بیندیشند.همانا مهربانی تو نسبت به سربازان، دلهایشان را به تو می‏کشاند. محمد دشتی(نامه ۵۶: ۵۳ نهج ‏البلاغه، معجم المفهرس)

تدابیر حضرت در پاسخ به تهدیدات نظامی:

حضرت امیرالمؤمنین‏(علیه السلام) از هیچ تهدید نظامی نهراسید و قاطعانه هر تهدیدی را پاسخ داد، که نسبت به تهدید سران جنگ جَمَل (ناکثین) فرمود:

- شگفتا! ازمن خواستند به میدان نبرد آیم و برابر نیزه‏های آنان قرار گیرم و ضربت‏های شمشیر آنها را تحمّل کنم، گریه گنندگان بر آنها بگریند، تاکنون کسی مرا از جنگ نترسانده و از ضربت شمشیر نهراسانده است، من به پروردگار خویش یقین داشته و در دین خود شک و تردیدی ندارم. (خطبه ۲۲ نهج‏البلاغه)

در جایی دیگر فرمود:

- تا بوده‏ام مرا از جنگ نترسانده و از ضربت شمشیر نهراسانده‏اند، من به وعده پیروزی که پروردگارم داده است استوارم. (خطبه ۱۷۴ نهج‏البلاغه)

و نسبت به شایعات مخالفان که طرح‏های نظامی امام علی‏ (علیه السلام) را زیر سئوال بردند و افشاگرانه فرمود:

-خدا شما را بکشد که دل من از دست شما پر خون و سینه‏ام از خشم شما مالامال است، کاسه‏های غم و اندوه را، جُرعه جُرعه به من نوشاندید و با نافرمانی و ذّلت پذیری، رأی و تدبیر مرا تباه کردید، تا آنجا که قریش در حق من گفت:

بی تردید پسر ابیطالب مردی دلیر است ولی دانش نظامی ندارد.

خدا پدرانشان را مزد دهد، آیا یکی از آنها تجربه‏های جنگی سخت و دشوار مرا دارد؟ یا در پیکار توانست از من پیشی گیرد؟ هنوز بیست ساله نشده، که در میدان نبرد حاضر بودم، هم اکنون که از شصت سال گذشته‏ام.

امّا دریغ، آن کس که فرمانش را اجراء نکنند، رأیی نخواهد داشت.» خطبه ۲۷ نهج ‏البلاغه.

و آنگاه که معاویه، حضرت امیرالمؤمنین‏علیه السلام را به جنگ تهدید کرد، در پاسخ او نوشت:

_معاویه! مرا به جنگ خوانده‏ای، اگر راست می‏گویی مردم را بگذار و به جنگ من بیا و دو لشکر را از کشتار بازدار، تا بدانی پرده تاریک بر دل کدام یک از ما کشیده، و دیده چه کس پوشیده است؟ من ابوالحسن، کشنده جدّ و دایی و برادر تو در روز نبرد بدر، می‏باشم که سر آنان را شکافتم، همان شمشیر با من است و با همان قلب با دشمنانم ملاقات می‏کنم، نه بدعتی در دین گذاشته و نه پیامبر جدیدی برگزیده‏ام، من بر همان راه راست الهی قرار دارم که شما با اختیار رهایش کرده، و با اکراه پذیرفته بودید.

خیال کردی به خونخواهی عثمان آمده‏ای؟ در حالی که می‏دانی خون او به دست چه کسانی ریخته شده، اگر راست می‏گویی از آنها مطالبه کن، همانا من تو را در جنگ می‏نگرم که چونان شتران زیر بار سنگین مانده، فریاد و ناله سر می‏دهی، و می‏بینم که لشکریانت با بی‏صبری از ضربات پیاپی شمشیرها، و بلاهای سخت، و بر خاک افتادن مداوم تن‏ها، مرا به کتاب خدا می‏خوانند در حالی که لشکریان تو، کافرند و در انکار، از بیعت کنندگانند و پیمان شکن.) نامه ۱۰ نهج‏ البلاغه، معجم‏المفهرس محمد دشتی.

تدبیر حضرت در رعایت حقوق دشمن

امام علی‏)علیه السلام( در آغاز جنگ به سربازان خود رهنمود می‏داد که:

با دشمن جنگ را آغاز نکنید تا آنها شروع کنند، زیرا سپاس خداوندی را که حجّت با شماست، و آغازگر جنگ نبودن، تا آن که دشمن بجنگ روی آورد، حجّت دیگر بر حقّانیت شما خواهد بود، اگر به اذن خدا شکست خوردند و گریختند، آن کس را که پُشت کرده مکشید، و آن را که دفاع نمی‏تواند آسیب نرسانید، و مجروحان را نکشید. (نامه ۱۴ نهج‏البلاغه، معجم‏المفهرس محمد دشتی)

که عناوین نامه ۱۴ نهج البلاغه به شرح زیر است:

آموزش اخلاقی در جنگ

۱- آغازگر جنگ نبودن لا تقاتلوهم حتّی یبدؤوکم نامه

۲- پرهیز از کشتن فراریان فلاتقتلوا مدبرا نامه

۳- پرهیز از آزار ناتوان‏ها ولاتصیبوا معورا نامه

 ۴- پرهیز از کشتن مجروحان ولاتجهزوا علی جریح نامه

۵- پرهیز از آزار رساندن به زنان و لاتهیجو النسّاء بأذی نامه

انتهای پیام/