جزئیات سناریوی «سیکل سازش» برای ربط‌دادن اقتصاد به هسته‌ای

موضوع هسته‌ای علاوه بر اهمیت مباحث فنی از منظر راهبردی و استراتژیک به یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور طی 10-12 سال گذشته تبدیل شده و چگونگی مدیریت این موضوع و آنچه در توافق نهایی احتمالی در سه ماه آینده خواهد گذشت، می‌تواند بر بسیاری از مؤلفه‌های قدرت ملی و امنیت ملی در ایران تأثیرگذار باشد.

به‌منظور بررسی ابعاد مختلف فنی و به‌ویژه راهبردی موضوع هسته‌ای، خبرگزاری تسنیم با دعوت از آقایان فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و مهدی محمدی کارشناس مسائل راهبردی هسته‌ای به واکاوی زوایایی پرداخته است که به نظر می‌رسد برای درک بهتر از "آنچه درباره تأسیسات هسته‌ای و فضای سیاسی کشور در این باره تاکنون گذشته و آنچه در مسیر پیش‌ِرو باید بدان توجه ویژه‌ای داشت" از اهمیت بالایی برخوردار است.

دو کارشناس شناخته شده این حوزه، در این میزگرد که بیش از 2 و نیم ساعت به طول انجامید نکات مهمی را در حوزه تخصصی خود مطرح کردند و گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم بنا دارد با توجه به اولاً اهمیت موضوعات مطرح شده و ثانیاً مطول بودن آنها، این میزگرد را به‌صورت موضوعی و مجزا در چند بخش مختلف به خوانندگان خود تقدیم کند. آنچه در ادامه می‌آید بخش دوم (از چهار بخش) مطالب مطرح شده توسط آقای مهدی محمدی است.

بخش اول را از اینجا بخوانید

مهدی محمدی در آغاز بخش دوم از سخنان خود با تأکید بر اینکه همان‌طور که مقام معظم رهبری هم فرمودند هیچ جریانی در ایران مخالف توافق نیست، خاطرنشان کرد: تیم مذاکره کننده قبلی هم مخالف توافق نبود، تیم قبلی هم اساساً مذاکره می‌کرد که توافق کند و در آستانه یک توافق هم بود، توافقی که به‌عقیده من بسیار بهتر از توافق ژنو بود که الآن به‌عنوان توافق مادر، بنیاد و زیرساخت تفاهم لوزان است. اگر انتخابات ریاست جمهوری به‌جای خرداد در شهریور ماه برگزار می‌شد بسیار محتمل بود که بر اساس پیشنهاد آلماآتی توافقی بین تیم مذاکره کننده قبلی با گروه 1+5 شکل گیرد. آن توافق هم درباره همان گام ابتدایی بود.

وی با ذکر این نکته مهم "آن چیزی که ما امروز بر سر آن با دوستان مذاکره کننده و دولت بحث داریم این نیست که ما مخالف توافقیم و کسانی موافق هستند، بحث بر سر این است که همه باید تلاش کنند که ما به یک توافق خوب برسیم" تصریح کرد: ایران امروز به‌نظر من قدرتمندتر از آن است که بخواهد با کشورهای غربی و آمریکا تن به یک توافق بد بدهد، توافقی که ما می‌کنیم باید در شأن قدرت ملی ما باشد که امروز این مؤلفه‌ها کاملاً رو به رشد است.

این کارشناس مسائل راهبردی خاطرنشان کرد: اگر شما به وضعیت منطقه نگاه کنید می‌بینید که به‌تعبیر ویلیام کوهن وزیر دفاع سابق آمریکا، امروز آمریکا در خاورمیانه به نیروی هوایی ایران تبدیل شده است! این تعبیر بسیار مهمی است و در یک جمله عمق باور آمریکا به قدرت ژئوپولیتیکی ایران را ترسیم می‌کند. عرض ما این است که باید توافقی در شأن ملت ایران و متناسب با قدرت ملی ما باشد که دشمن این‌گونه آن را توصیف می‌کند. ولی آنچه تا امروز انجام شده، هم توافق ژنو و هم تفاهم لوزان، فاصله معناداری با آن چیزی که ملت ایران شایسته آن است، دارد.

محمدی با اشاره به "خروجی 10 سال مقاومت در پرونده هسته‌ای، ریختن خون شهدای هسته‌ای ما، زحمات قابل توجه فنی که در این حوزه کشیده شده، هزینه‌ای که ملت در تحمل تحریم‌ها پرداخته و ... همه اینها باید یک توافق شایسته باشد، ضمن تأکید مجدد بر اینکه توافق خوب امروز برای ایران دست یافتنی است، گفت: من کاملاً به این اعتقاد دارم اما با استراتژی فعلی که در پیش گرفته شده می‌توانم با اطمینان بگویم و می‌توان استدلال کرد که ما در آستانه توافق خوب نیستیم.

وی تأکید کرد: آن چیزی که امروز ما را از توافق خوب محروم می‌کند استراتژی مذاکراتی مذاکره‌کنندگان ماست، نه قدرت و ظرفیت ملی ما. قدرت و ظرفیت ملی ما به‌اندازه کافی در مذاکرات بازتاب پیدا نکرده و تصور می‌کنم این جزو کلیدی‌ترین و مهم‌ترین نکاتی است که به‌عنوان مقدمه هرگونه بحثی در باب هسته‌ای باید به آن پرداخت.

خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم از مهدی محمدی پرسید: فضایی شکل گرفته یا به‌عبارتی دیگر نیتی وجود دارد برای اینکه چنین فضایی را شکل دهد که ما ناگزیریم از اینکه در مذاکرات هسته‌ای امتیازات گسترده بدهیم، زیرا اگر بخواهیم کلیت نظام جمهوری اسلامی را حفظ کنیم و بخواهیم اقتصاد کشور را از فروپاشی نجات دهیم حتماً باید امتیازات گسترده‌ای به غرب واگذار کنیم. از دل همین تفکر پوستر حاشیه‌سازی برمی‌خیزد که در آن این‌گونه مندرج است: "هر توافقی بهتر از توافق نکردن است!" شما نکات خیلی خوبی فرمودید درباره اینکه الآن مؤلفه‌های قدرت و وضعیت ما در منطقه و جهان به‌شکلی است که به‌راحتی می‌توانیم به "توافقی خوب" با غرب دست پیدا کنیم. این توازن قدرت ما با غرب به‌خصوص آمریکا که عنصری محوری در طرف مقابل هست به چه شکل است و ما و آمریکا در چه وضعیتی قرار داریم که ما از آن این گزاره را استخراج می‌کنیم: "ما می‌توانیم به یک توافق خوب و قابل قبول برسیم؟"

محمدی در پاسخ به این سؤال خبرنگار تسنیم اظهار داشت: من در چند بخش به سؤال شما پاسخ می‌دهم؛ اول اینکه آیا حقیقتاً آن‌گونه که ادعا می‌شود مشکلات اقتصادی ما محصول نوع مدیریت کشور در پرونده هسته‌ای است؟ و سؤالی که در ادامه به وجود می‌آید که اگر ما در پرونده هسته‌ای رویکردی اتخاذ کنیم که نتیجه آن از دست دادن صنعت و برنامه هسته‌ای در کشور باشد، آیا قادر خواهیم بود و آیا ضمانت وجود دارد که این امر منجر به حل مشکلات اقتصادی کشور شود؟ این سؤال اول.

وی با بیان "بخش دومی که به سؤال شما پاسخ خواهم داد در این باره است که اساساً اگر ما از یک منظر استراتژیک به موضوع نگاه کنیم، آیا این توافق با قدرت ملی ما و با وضعیت قدرت ملی آمریکا مناسبت دارد یا خیر؟" افزود: یعنی هماوردی استراتژیک و راهبردی که بین ما و آمریکا وجود دارد، منجر به شکل‌گیری یک ارزیابی درباره قدرت ملی ایران و درباره قدرت ملی آمریکا شده است و این خود یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی، میزان نیاز هر طرف به توافق است. باید ببینیم که فرآیندی که طی می‌شود آیا متناسب با یک ارزیابی واقع‌بینانه از قدرت ملی ایران و قدرت آمریکا در شرایط فعلی هست یا خیر؟!

*** تشریح سناریوی "سیکل سازش" 

این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه با ذکر سابقه مهمی از شکل‌دهی منفی به افکار عمومی کشور و حتی برخی نخبگان در زمینه موضوع هسته‌ای خاطرنشان کرد: من معتقدم که از اوایل 1389 یعنی از اواسط 2010 به این طرف دشمن تلاش کرد که در افکار عمومی ایران وضعیتی ایجاد کند که من به آن "سیکل سازش" می‌گویم؛ سیکل سازش چهار بخش بنیادین و ادعای اصلی دارد؛ ادعای اول این است که مشکلات اقتصادی کشور مربوط به تحریم‌هاست، ادعای دوم این است که تحریم‌ها مربوط به برنامه هسته‌ای ایران است، ادعای سوم این است که برنامه هسته‌ای ایران حل نخواهد شد، جز از طریق مذاکره مستقیم با آمریکا و ادعای چهارم اینکه مذاکره مستقیم با آمریکا رخ نخواهد داد و اختیار این مذاکره در دست نظام به مسئله‌ای ایدئولوژیک تبدیل شده است و بدون اینکه توجهی به منافع کشور شود از مذاکره با آمریکا جلوگیری می‌شود. خروجی این سیکل این است که می‌گوید مشکلات اقتصادی به‌دلیل تحریم است و تحریم‌ها به‌دلیل هسته‌ای است و هسته‌ای مذاکره مستقیم با آمریکا می‌خواهد و مذاکره با آمریکا به‌دلیل ایدئولوژیک ممنوع شده، نه به‌دلیل مرتبط با منافع ملی، عملاً برنامه هسته‌ای ایران را در این پروژه عملیات روانی فوق العاده قدرتمند به منشأ اصلی مشکلات اقتصادی در ذهن مردم تبدیل کرده است.

محمدی ادامه داد: یک جریان سیاسی هم برای رسیدن به هدف خودش که کسب حداکثری قدرت و بقای قدرت و بسط قدرت خود به نهادهای دیگر است این ادعاهای بنیادین سیکل سازش را که به‌نظر من تماماً دروغ است و هر چهار ادعا غلط است، بسط داد و تلاش کرد در محیط به‌ویژه انتخابات کشور را در معرض یک "دوقطبی اقتصاد ــ انرژی هسته‌ای" قرار دهد، گویا باید مردم یکی از آنها را انتخاب کنند. اگر مسیر حفظ فناوری هسته‌ای را انتخاب کردند آن‌وقت دیگر معنی آن خودبه‌خود و اتوماتیک‌‌وار این است که از رفاه اقتصادی صرف نظر کردند و اگر بخواهند اقتصاد را انتخاب کنند باید برنامه هسته‌ای را کنار بگذارند. اگر ما اجازه دهیم که چنین پروژه عملیات روانی محقق شود، یعنی برنامه دشمن برای رسیدن به هدفش از طریق بازی با افکار عمومی ما و شکل دادن به دوقطبی‌هایی از این جنس محقق شود، پایانی برای این تصور نیست، یعنی دشمن با همان ابزارهایی که دوقطبی اقتصاد ــ هسته‌ای را به وجود آورده می‌تواند دوقطبی موشکی ــ اقتصاد را به وجود آورد و ... .

این کارشناس مسائل راهبردی با تأکید بر "اگر ما به یک درک درست از منشأ مشکلات کشور و راه‌حل درست حل اینها نرسیم دائماً در معرض این خواهیم بود که برنامه‌های امنیت ملی‌مان از طریق ایجاد چنین دوقطبی‌هایی دچار خسارت جبران‌ناپذیر شود، تصریح کرد: جالب است که آن دشمن بیرونی که این طراحی را انجام داده، یکی از مهمترین عواملی که روی آن حساب کرده وجود یک جریان غرب‌گرا در داخل ایران است که اینها "سیکل سازش" را به ادبیات قابل فهم برای مردم ترجمه ‌کنند.

محمدی خاطرنشان کرد: جالب است که ادبیات وسیعی در محیط استراتژیک و اطلاعاتی به‌ویژه آمریکا و اسرائیل وجود دارد که می‌گوید مکمل جریان فشار از بیرون وجود یک جریان غرب‌گرا در درون ایران است؛ فشار از بیرون بدون وجود یک جریان غرب‌گرا در درون به نتیجه نخواهد رسید، زیرا باید جریانی وجود داشته باشد که این دوقطبی را در افکار عمومی بسازد و مردم را به‌سمت پروژه‌های سازش‌کارانه سوق دهد و ارزش برنامه‌های امنیت ملی را در ذهن مردم کاهش دهد.

وی تأکید کرد: از نظر بنده می‌توان این را ثابت کرد که مکمل پروژه تحریم، حمایت از جریان غرب‌گرا و جریان سازش‌کار در داخل است؛ من خدای نکرده دولت یا تیم مذاکره فعلی را به چنین چیزی متهم نمی‌کنم ولی دارم درباره چنین جریانی در کشور صحبت می‌کنم که این جریان وجود دارد و این جریان همان جریانی است که حضرت آقا در سخنرانی ابتدای سال فرمودند که روشنفکران قاجاری جدید هستند که ممکن است در مواردی در بخش‌های داخل حاکمیت یا دولت هم باشند.