آیا روس ها S-300 را روانه ایران می کنند؟

به گزارش گلستان 24، پس از اعلام دستور لغو ممنوعیت فروش S-300 به ایران توسط بحث‌های زیادی پیرامون این اقدام روسیه مطرح شد. در نوشتار حاضر با مرور تاریخچه قرارداد ایران و روسیه در این زمینه به تحلیل اظهارت اخیر مقامات روسیه در مورد تحویل S-300 به ایران خواهیم پرداخت.  

S-300 چیست؟

در اواخر دهه‌ی ۷۰ میلادی و در میانه‌ی جنگ سرد ارتش اتحادیه‌ی جماهیر شوروی برای حفاظت از ساختمان‌های حساس خود سامانه‌ی پدافند موشکی را طراحی کرد که بعدها S-300 نام گرفت. این پروژه توسط شرکت همکاری‌های صنعتی آلماز انجام شد. آن‌ها به مرور قابلیت‌های این سیستم را توسعه دادند تا به امروز که گفته می‌شود بجز هواپیماهای فوق رادار گریز F22 و B2 هواپیمای دیگری نمی‌تواند از تیررس این پدافند در امان بماند. S-300 سامانه موشکی زمین به هوای دوربرد و خودکششی است که تا کنون چندین نوع سامانه پدافند S-300 با موشک‌های متفاوت و سیستم‌های راداری بهینه شده، افزایش ویژگی مقابله با اخلال الکترونیک، افزایش دقت برخورد باهدف به خصوص برای اهدافی که در ارتفاع کم پرواز می‌کنند از ویژگی های جدید این موشک است.

رقیب غربی S-300 پدافند آمریکایی MIM 104 پاتریوت است. S-300 یکی از مرگبارترین موشک‌های قابل استفاده در تمامی ارتفاع‌ها به شمار می‌رود که توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری با 12 هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود 5 دقیقه ‌است و موشک‌های آن از نوع انبار شونده ‌است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچگونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند. این سامانه در مواقع لزوم قابلیت تبدیل شدن به یک سیستم تهاجمی را دارد. بعضی از موشک‌های نیمه متحرک این سامانه با قابلیت نصب بر روی وسایل نقلیه زرهی می توانند اهداف خود را هدف قرار داده و سپس محل خود را تغییر  دهند تا از دسترس رادار دشمن دور بمانند.(1و2)

اشاره‌ای به فرآیند انعقاد قرارداد S 300 میان ایران وروسیه و حواشی آن

در سال 2007 در دوره اول ریاست جمهوری ولادمیر پوتین، جمهوری اسلامی ایران برای تقویت سطح آمادگی دفاعی خود، قراردادی به ارزش 800 میلیون دلار با شرکت دولتی صادرات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه "روس آبارون اکسپورت" امضا کرد که طی آن این شرکت موظف شد پنج آتشبار از S-300 را به ایران تحویل دهد. روس‌ها به تعهد خود عمل نکردند تا این که سه سال بعد در سال 2010 دیمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه به بهانه اجرای قطعنامه چهارم ضد ایرانی شورای امنیت دستور ممنوعیت تحویل S-300 به ایران را صادر کرد. قبل ار آن هم زمزمه‌های زیادی از سوی مقامات روسی مبنی بر دادن یا ندادن این سامانه شنیده می شد.

 در این قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای ایران و حمایت از تروریسم در منطقه و دیگر بهانه‌های غرب، فروش هرگونه تجهیزات نظامی سنگین به ایران ممنوع شده بود. جالب اینجاست که خود روسیه هم که کشوری نیمه متحد برای ما محسوب می شد به این قطعنامه رای مثبت داده بود.

در تحلیل این اقدام مدودف، این گونه می توان گفت که مدودف نسبت به پوتین رویکردی غربگرا دارد و تا حدودی به آمریکا گرایش دارد و پس از رئیس جمهور شدن به دلیل فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی یا دریافت امتیاز از آن‌ها این قرارداد را به نفع آمریکا لغو کرد. این فشارها به حدی بود که ایهود اولمرت در حالی که از سمت نخست وزیری اسرائیل استعفا کرده بود، به روسیه رفت تا مقامات آن کشور را از این کار منصرف کند.

پس از ممانعت روسیه از تحویل S-300، ایران به دادگاه بین المللی شکایت کرد، نهایتا دادگاه، رای خود را صادر و روسیه را محکوم کرد و مقرر شد که مسکو طبق قرارداد، خسارت لغو این قرارداد که چیزی در حدود  4میلیارد دلار اعلام شده بود را به تهران بپردازد.(3)

روسیه برای جلوگیری از به نتیجه رسیدن شکایت ایران پیشنهاد تحویل آنتی-2500 به ازایS-300  را به ایران داد.  آنتی-2500 نیز همانند S-300، یک سامانه پدافندی قدرتمند است که می‌تواند به‌ طور همزمان 24 هواپیما را در فاصله 200 کیلومتری هدف قرار داده و یا با حمله 16 موشک بالستیک به‌صورت همزمان مقابله کند.

 ایران با این پیشنهاد مخالفت کرد در همین راستا سید محمود رضا سجادی سفیر وقت ایران در مسکو گفت: "سیستم دفاع هوایی پیشنهادی از روسیه قابلیت همگرایی با سیستم دفاعی ایران ندارد. "(4). علاوه بر این در واقع ایران پول S-300 را داده بود و آن را بر اساس نیازهایش سفارش داده بود و نه آنتی-2500 را.  البته گفته می شود این سامانه در برخی موارد ضعیف تر از S-300 است. علاوه بر این‌ها می‌توان گفت بازی درآوردن‌های روسیه که یک روز می‌گفتند می‌دهیم و یک روز دبه در می آوردند  S-300را برای ما حیثیتی کرده بود. در پاسخ به این عمل و برای اثبات این شعار که ما محتاج تکنولوژی خارجی نیستیم و خود در داخل کشور قادر به ساخت آن هستیم، جمهوری اسلامی پروژه ساخت باور 373 یا همان S-300 ایرانی را شروع کرد و به لطف خدا در رزمایش روز ارتش این سامانه رونمایی شد.

لغو ممنوعیت فروش S-300، اهرمی برای فشار به آمریکا و اروپا

پس از بازگشت پوتین به سریر قدرت، وی رویکرد ضد غرب خود را ادامه داد و حتی و بیشتر از دوره اولش آن را پی گرفت. همراهی نکردن روسیه با آمریکا در قضیه سوریه یکی از این دست اقدامات بود.

پس از وقایع اوکراین و الحاق شبه جزیره استراتژیک کریمه به روسیه توسط پوتین تنش های میان غرب و روسیه بالا گرفت و اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم‌هایی را علیه روسیه وضع کردند که البته این تحریم‌ها هیچ گاه به پای تحریم‌های وضع شده علیه ایران نمی‌رسد. در همین حین مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 5+1 در جریان بود و به پیشرفت‌هایی رسیده بود تا اینکه 30 دی ماه سال گذشته، در جریان سفر ارتشبد سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه به تهران، وزارت دفاع ایران گزارش داد که "ایران و روسیه برای حل و فصل مشکل سامانه موشکی S-300 به توافق رسیده‌اند". در همین اثنا و پس از اعلام بیانیه لوزان در روز دوشنبه 24 فروردین، ولادمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با صدور فرمانی، رسما ممنوعیت تحویل سامانه موشکی S-300 به ایران را لغو کرد. وی دلیل این کار را عمل به تعهدات کشورش و پیشرفت در مذاکرات هسته ای با ایران دانست و اعلام کرد دیگر ضرورتی ندارد تحریم های تسلیحاتی ادامه یابد.

این خوش قولی روس تبارها زیاد دوام نداشت و چند روز بعد وزارت خارجه این کشور اعلام کرد به این زودی ها S-300 را به ایران تحویل نمی دهیم. در همین راستا سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه گفت: "من فکر نمی‌کنم این موضوع در آینده نزدیک انجام شود."(5)

نتیجه گیری

اقدامات اخیر مسکو  را این گونه می توان تحلیل کرد که مسکو حداقل در کوتاه مدت بنا ندارد 300 S را به ایران تحویل دهد. تحویل 300 S به ایران بستگی به امتیازی دارد که روسیه در تنش با آمریکا از غرب خواهد گرفت.

برای روسیه اصل، آمریکا است و ایران صرفا اهرمی برای فشار به غرب و امتیازگیری از آن است. روسیه بد عهدی خود در قبال ایران را بارها در جریان تصویب قطعنامه های ضد ایرانی شورای امنیت با رای مثبت خود نشان داده است.

البته به نظر دیدبان بر فرض عدم صحت گزاره‌های بالا این طرف قصه را هم نباید فراموش کنیم که با توجه به تحریم‌های وضع شده علیه روسیه، آن ها خواهان استفاده از تجربیات ما در دور زدن تحریم ها هستند و شاید همین عاملی باشد برای نزدیکی به ایران و مقدمه این نزدیکی تحویل 300 S به ایران است. پس ما نیز باید از این فرصت بوجود آمده نهایت استفاده را ببریم و منافع خودمان را تامین کنیم.

به هر حال برآورد کلی این است که روسیه فعلا این سامانه دفاعی را به ما تحویل نخواهد داد و اگر هم خواهان این بود یا فشار غرب یا وعده باج دادن آمریکا و اروپا باعث شده است اعلام کند 300 S را به این زودی ها تحویل نخواهد. همه این اتفاقات ما را هر چه بیشتر به این سمت تکیه بر توان نظامی داخل و افزایش قدرت از درون کشورمان رهنمون می کند.

منابع:

1.www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940125000328

2. http://www.zoomit.ir/articles/etc/19656-s-300-anti-aircraft-missiles

3. http://www.tasnimnews.com/Home/Single/711178

4. http://www.tasnimnews.com/Home/Single/711178

5. http://fararu.com/fa/news/231027