در نگاه دولت تمام مشکلات اقتصادی به تحریم ها مربوط است/کلید حلّ مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست

به گزارش گلستان 24، اظهارات عجیب حسن روحانی در همایش محیط زیست در شرایطی ایراد شد که امروز بسیاری از اقتصاددانان کشور و متخصصین مسائل اقتصادی اذعان می کنند که تنها 15تا 20درصد مشکلات اقتصادی به تحریم ها مربوط است و اکثر آنها از سوء مدیریت و بی کفایتی مسئولان داخلی نشات می گیرد.

البته رویکرد مانمی توانیم در دولت هم که توسط تئوریسین های کابینه اتخاذ می شود بی تاثیر نیست.

چندی پیش علی لاریجانی درباره عدم ارتباط مشکلات اقتصادی کشور به تحریم ها در شرایطی گفته شد که دولت با سر دست گرفتن مذاکرات به بهانه رفع تحریم ها و چرخاندن چرخ زندگی مردم تعهدات جبران ناپذیری را در بحث هسته ای پذیرفت.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی و حتی مسئولین اقتصادی در دولت اذعان کرده اند که نباید منتظر معجزه بود چون با صرفا توافق مشکلات اقتصادی کشور حل نخواهد شد.

مشاور ارشد اقتصادی دولت، در این باره می گوید: لغو تحریم‌ها هرچند امکاناتی را برای ما فراهم می‌کند اما معجزه نمی‌کند. شاید شکاف بزرگی میان آنچه انتظارات عمومی از اثر لغو تحریم ها تلقی می کند با آنچه واقعیت دارد، وجود داشته باشد اگر این شکاف را درست مدیریت نکنیم، ممکن است آن شرایط بدتر از شرایط فعلی که تحریم است، بشود. یعنی شکل‌گیری انتظارات فراتر از واقعیت برای شرایط پس توافق این خطر را دارد که در صورت مواجهه با واقعیت اعتماد عمومی خدشه دار شود. در حال حاضر نه تنها در میان عامه مردم که برخی مدیران نیز تصور می کنند با توافق هسته‌ای، همه مسائل کشور حل می‌شود در حالی این موضوع صحت ندارد. بسیاری از مسائل ارتباطی به تحریم ندارد. سامان یافتن برخی از عواملی هم که به تحریم ربط دارد، زمان‌بر خواهد بود. بنابراین دچار خو‌ش‌بینی کاذب شدن ممکن است ظرفیت تحمل جامعه را سرریز کند.

با این همه هنوز رییس جمهور، ظریف و البته اصلاح طلبان با نگاهی صرفا انتخاباتی به مذاکرات می نگرند. نگاهی که حتی باعث شده است، یکی از اساتید دانشگاه بگوید:«حاضریم طومار جمع کنیم و تضمین بدهیم که در انتخابات بعدی به روحانی رای خواهیم داد، ولی روحانی توافق را امضا نکند»

البته این نگاه را می توان منبعث از رویکرد «مانمی توانیم» دانست که از چندی پیش در دولت اتخاذ شده است. بعد از آغاز بکار دولت یازدهم در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و مباحث مربوط به توسعه، گهگاه چالش هایی در حوزه گفتمان دولت و نگاه کابینه روحانی به نیروی داخلی و توان درونی کشور به وجود آمده است.

پژوهشگر اقتصادی دیگری درباره عدم ارتباط تحریم ها به مشکلات اقتصادی موجود می گوید:« ظاهر فریبنده الغای تحریم ها می تواند معیشت را سخت تر کند. بعد از توافق هسته ای و لغو تحریم ها اگر وضعیت کنونی اصلاح نشود، باز ازهمان سوراخ های گذشته گزیده خواهیم شد. وقتی به گذشته نگاه کنیم، می بینیم که ریشه های رانت جویی کنونی از دهه هفتاد قوت گرفت. چرا که دولت های قبلی به صورت اصلاح گرانه سامان دهی طبقه مولد را انجام ندادند.» کمال اطهاری گفته است: اقتصاد رانتی ربطی به تحریم ها ندارد.

«واقعیت» موجود عدم ارتباط مشکلات اقتصادی کلان کشور با تحریم ها مسئله ای است که حتی رسانه های اصلاح طلب و حامی دولت که در روزهای بعد از توافق با رقص و پایکوبی در روزنامه هایشان با خوشحالی زائدالوصفی از فتح الفتوح لوزان می گفتند، هم به واقعیت تن در دهند و به انعکاس آن بپردازند.

هفته نامه صدا که مواضعی کاملا طرفدارانه از دولت اتخاذ کرده است، دریادداشتی که از یک اقتصاد دان منتشر کرده آورده است: حتى اگر در سطح دولت ها نیز توافق به بر داشته شدن تحریم ها جدى باشد، شاید در خوشبینانه ترین حالت و در صورتى که مراحل بعدى با موفقیت پیشرفت داشته باشد، اثر ملموس اقتصادى برداشته شدن تحریم ها در بهترین شرایط از سال ١٣٩٥ ظاهر خواهد شد.

 حتى در صورتى که  فرض کنیم این پیچیدگى ها در عمل مانع آفرین نبوده و بر داشته شدن تحریم ها به طور کامل عملى شود بازهم مشکلات داخلى کشور بدون اجراى برنامه هاى گسترده اقتصادى و اجتماعى بر طرف نمى شود. زیرا بسیارى از مسائل ریشه داخلى دارد و حل آن نیز نیازمند اقدامات داخلى است.

مسعود نیلی مشاور اقتصادی دولت هم می گوید:« باید توجه داشته باشید که رفع تحریم ها قرار نیست برای اقتصاد ایران معجزه گر باشد. در صورتی که مذاکرات به نتیجه مطلوبی هم نزدیک شود حداکثر 30 ذرصد خواسته های ایران محقق شده و در نتیجه برخی تحریم های نمادین مانند سوئیفت برداشته می شود»

حجت  الله عبدالملکی که یک دکتر اقتصادی است با طرح یک سوال درباره واقعیت توافق گفته است: در حال حاضر مطرح می‌شود که توافقی بهتر از آنچه در لوزان موافقت شده، نیست اما مگر در واقع ما به توافق نیاز داریم؟ در پاسخ به این پرسش بسیاری از مسئولان کشور می‌گویند که باتوجه به تحریم و بیکاری نیاز به توافق داریم و حتی این افراد تمام مشکلات اقتصادی را به گردن تحریم‌ها می‌اندازند در حالی که ما در سال‌های 90 و 92 اثرات تحریم‌ها را بررسی و مشاهده کردیم قیمت دلار می‌تواند در زمان تحریم به هزار و 100 تا 2 هزار تومان برسد و اینکه گاهی دلار به مرز 4 هزار تومان می‌رسد ربطی به تحریم‌ها ندارد.

دکتر جمشید پژویان نیز دراین باره می گوید: "نباید اینگونه پنداشت که دستیابی به توافق سبب تحول عظیمی در اقتصاد خواهد شد و همه مشکلات رفع خواهد شد. چراکه بخشی عظیمی از مشکلات اقتصادی کشور داخلی است و مشکلی که ما در کشور با آن روبه‌رو هستیم، ربطی به تحریم‌ها ندارد لذا نباید همه چیز را به تحریم‌ها ربط بدهیم. حتی می‌توان گفت که درصدی از این فشارها و جو روانی حاکم بر کشور با انگیزه‌های سیاسی شکل گرفته است. نوعی سیاست که این باور را در جامعه به وجود می‌آورد که اگر ما بتوانیم در مذاکرات به توافق برسیم، همه چیز عالی می‌شود و اگر هم این اتفاق نیافتد، با مشکل روبه‌رو خواهیم شد."

در دولت یازدهم اما رویکرد ما نمی توانیم چالش های جدی را در کشور به وجود اورده است. چالش هایی که با اظهار نظرهای برخی اعضای کابینه روحانی جدی تر هم می شد تا آنجا که به همه توانمندی های کشور چون آبگوشت بزباش و قرمه سبزی نگاه شد و تئوری های فرضی سریع القلم های دولت با ترجمه هایی چاله میدانی شبیه آنچه ترکان بر زبان آورد بروز و ظهور یافت.

یکی از مسائل اصلی که این دولت از ابتدا با آن درگیر بوده است، صرف هزینه روانی و اجتماعی بالا برای به نتیجه رسیدن مذاکرات بود، آنجا که حتی وعده های دولت در عملی شدن نیاز به ثمره ای مثبت از مذاکرات در ژنو و لوزان و نیویورک داشت.

این رویکرد که برای آخرین بار در دیدار چندی پیش رهبر معظم انقلاب با کارگران به چالش و نقد کشیده شد، تا آنجا که صریحا می فرمایند: «کلید حلّ مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست؛ در داخل کشور است. همه تلاش کنند، همه همّت کنند، ان‌شاءالله حل خواهد شد. ملّت ایران و مسئولین کشور کارهای بزرگ‌تری را در طول این سالها انجام داده‌اند و شده است؛ مسئله‌ی تولید را هم میتوانند حل کنند. »

در یکی از اولین اظهار نظر ها پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، محمود سریع القلم که در جریان تبلیغاتی رییس جمهور به عنوان تئوریسین اصلی دولت در بحث توسعه مطرح شده بود. سریع القلم با آشفتگی های فراوان در بحث ئو بی آنکه به مشکلات فعلی جوامع غربی اشاره کند، می گوید:« ما چاره‌ای جز پیوستن به این فرآیند نداریم. اگر بخواهیم معتدل زندگی کنیم، اگر بخواهیم نرخ تورم دو رقمی ‌نداشته باشیم، اگر بخواهیم مانع از کشته شدن بیش از 22 هزار نفر در جاده‌های ایران شویم و هفت میلیون نفر معتاد زن و مرد در ایران زندگی نکنند همه‌ی اینها به این مهم باز می‌گردد که چه میزان علم را بپذیریم و متد مدیریت و عملیاتی کردن آن را از دنیا یاد بگیریم.»

سریع القلم «استقلال» را متعلق به دوره های قبل و بی معنی تلقی می کند. سریع القلم در صفحه 130 کتاب «ایران و جهانی شدن» می نویسد: «امروز در متون ادبیات جهانی شدن واژه استقلال منسوخ شده است. دوره، دوره ارتباطات است! نخبگان بعد از انقلاب اسلامی عموما شرایط جهان را نمی شناسند. باید از نخبگانی استفاده شود که بین الملل گرا باشند.»

اکبر ترکان در اظهار نظری بی سابقه به ترجمه عامیانه و بسط تئوری سریع القلم می پردازد و می گوید: اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هیچ صنعتی به جز آبگوشت بزباش و قرمه‌سبزی، در هیچ تکنولوژی تولید رقابتی و برتری نخواهیم داشت.

مشاور رییس جمهور در دفاع از دوره پهلوی با بیان اینکه از سال 41 تا 51 یک دوره موفق برنامه‌ریزی داشتیم، گفته بود: این برنامه‌ها پس از آن بر باد رفت و کوشش‌هایی نیز بعد از انقلاب صورت گرفت که دستاوردهایی به همراه داشت ولی نتیجه نهایی آن این است که در حال حاضر در آن قرار داریم.

سال گذشته بود که محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت بعد از تعطیلات نوروزی در آلمان و انجام عمل پیچیده گوش به ایران بازگشت. وی در دیدار با معاونان و مدیران وزارت صنعت و در این جلسه دلیل سفر خود به آلمان را انجام عمل پیچیده گوش اعلام کرد.وی  در این دیدار گفته بود تکنولوژی این عمل حدود ۸۰ سال آینده به ایران خواهد رسید.

چندی پیش آخوندی وزیر راه و شهرسازی با گفتن اینکه "اگر تصور صاحبان مسکن مهر بر این است که دولت می تواند خانه های مهر را براساس تعهدات اولیه تحویل دهد، این امر انتظاری غیرواقعی و نشدنی است" آب پاکی را روی دست متقاضیان مستضعف مسکن مهر ریخت و از عدم توانایی خود در اتمام مسکن مهر مطابق انتظار و با تعهدات داده شده گفت.

یکی دیگر از موضوعاتی که دولت در مانمی توانیم به آن شهره شد موضوع خوکفایی در گندم بود. "دامن زدن به بحران کم آبی" توسط کسانیکه زمانی سالها سکاندار کشاورزی کشور بوده اند، مورد دیگری بود که محور مهم "امنیت غذایی" کشور را نشانه گرفت. در حالیکه چند برابر مصرف خانگی و قسمت اعظم مصرف کشاورزی در مجرای کانالها و لوله های انتقال هدر می رود، با دادن طرح هایی چون "نکاشت" و "برچیدن چاههای غیرمجاز" که ۵۰% کشاورزی کشور را شکل میدهد، میزان خودکفایی کشاورزی کشور مورد هدف قرار گرفت.

چندی پیش عیسی کلانتری مشاور جهانگیری طی سخنانی در نشست کمیته اقتصادی بنیاد امید ایرانیان با ذکر یک خاطره خودکفایی در کشاورزی را «مزخرفات»خواند و گفت: «همین الان آقایان هنوز دارند درباره خودکفایی در محصولات کشاورزی صحبت می‌کنند. برای نوشتن برنامه ششم دوباره موضوع خودکفایی را به میان کشیدند که من برگشتم به آقای نوبخت گفتم تو را به دین و ایمانت بگو این مزخرفات را کنار بریزند»

جمله فوق در حالی از زبان مشاور معاون اول دولت یازدهم مطرح می شود که مقامات عالیرتبه نظام از ابتدای انقلاب تاکنون به خودکفایی و امنیت غذایی کشور با تولید محصولات اساسی و استراتژیک کشاورزی در داخل تاکید ویژه داشته اند.

«مانمی توانیم» های دولت یازدهم در حالی مطرح می شود که این روزها مجادله بر سر تاسیسات غنی سازی و انرژی هسته ای به موضوع روز تبدیل شده است و تئوریسین های «مانمی توانیم» در انرژی هسته ای هم حضور جدی دارند، تا آنجا که بگویند: «ما انرژی هسته ای می خواهیم چه کار؟»/سراج24