وقتی روحانی شبیه هاشمی عمل کند/بازگشت به عصر کارگزاران

به گزارش گلستان 24 ، نشست خبری رییس جمهور روز گذشته در حالی برگزار شد که حسن روحانی با سوالهای سختی مواجه نشد. روحانی که گویا روز آرامی را پشت سر می گذاشت، کمتر درباره اتفاقات اخیر که حاشیه های فراوان اقتصادی را به وجود آورد صحبت کرد. روحانی حتی در اظهار نظری عجیب گفت: بنزین را گران نکرده است.

نشست خبری روحانی پس از یکسال در شرایطی برگزار  شد که وی در حالیکه از اهمیت نقد و آزادی بیان سخن می گفت بازهم به رسانه های منتقد مجال انتقاد نداد.

روحانی پیشتر در یک سخنرانی مفصل گفته بود: یکی از مشخصات این دولت این است که انتقاد پذیر است و هر کس با هر لحنی انتقاد کند، البته ما دلمان می خواهد لحن انتقاد کاملا مودبانه و اخلاقی باشد و اعتراض حتما در چارچوب قواعد بازی باشد، به هر حال دولت از این به بعد قدم های بلندتری خواهد برداشت واین قدم کوچک دولت خواهد بود. برخی ممکن است مخالف باشند ویا اعتراض کنند. حق آنهاست که اعتراض کنند، اتفاقا من خودم به دو دستگاه مهم نظرسنجی گفتم که در کشور نظرسنجی دقیق کنند و نظر مردم را بگیرند تا ببینیم این حرکت دولت که گامی به پیش گذاشته است، چقدر موافق و چقدر مخالف دارد، حتی اگرمخالفین راه این دولت  یک درصد باشند، آن یک درصد حق دارند حرف بزنند و نقد کنند. همه ما، حالا ممکن است دولت هم به کسی نقد داشته باشد وآن هم به همین صورت است، هیچ اشکالی ندارد اگر کسی نظری ونقدی دارد بیان کند.

با این همه اما روز گذشته بسیاری از رسانه های منتقد مجالی برای ابراز نظر و سوال نیافتند. خبرنگار صداوسیما، خبرنگار روزنامه ابتکار، تلویزیون چین، خبرگزاری مهر، خبرگزاری ایرنا، روزنامه ایران، سایت برنا، خبرنگار فایننشال تایمز، لس‌آنجلس‌تایمز، ایلنا از رسانه‌هایی بودند که با طرح سوالهایی که بیشتر آن ها همسو با نظرات دولت بود و انتقادی دربر نداشت، در فضای مدیریت شده جلسه حضور یافتند.

این در حالی است که خبرگزاری های مطرح منتقد دولت و روزنامه هایی چون کیهان و وطن امروز فرصتی برای طرح پرسش از رئیس‌جمهور نیافتند اما اکثر رسانه‌های همسو با دولت موفق شدند سوال خود را مطرح کنند، از جمله روزنامه ایران و خبرگزاری ایرنا که هر دو از یک مجموعه و وابسته به دولت هستند. همچنین برنا که زیر مجموعه وزارت ورزش مدیریت می شود.

البته سوال خبرنگار صدا و سیما و شبکه خبر نیز بدون در نظر گرفتن فضای اجتماعی و نگاه مردم و فارغ از دغدغه های آنان بود. گویی تلویزیون به روابط عمومی دولت تبدیل شده است.

فضای ایجاد شده توسط دولت اگرچه در سالهای کارگزاران و هاشمی هم مسبوق به سابقه بوده است، اما در عصر شبکه های اجتماعی و دورانی که هیچ نقد و اعتراضی را نمی توان مخفی نگه داشت، سوال برانگیز است.

رفتار روحانی در ایجاد انحصار رسانه ای برای رسانه های موافق خود و قرار دادن آنها در دژ پولادین که حتی پس از توهین به پیامبر هم تذکری به آنها نمی دهد، عجیب به نظر می رسد.

اعتراف به "کارگزار" بودن دولت و روحیه "کارگزارانی"، خصیصه های عصر سازندگی را به اذهان متبادر می کند. آنچه امروز و در دوران اعتدال در مورد مسئله آزادی بیان اتفاق می افتد، از نوادری است که مانند آن را نمی توان یافت، مگر در دوران کارگزاران و عصر سازندگی آیت الله هاشمی رفسنجانی. اگرچه شاید این "فراتشابه" فضاهای مدیریتی و اجرایی دولت های پنجم و یازدهم ضرورتا با این اجتناب ناپذیر ها همراه باشد، اما انتظار نمی رفت که دولت حتی پس از گذشت دوسال بازهمان رویکرد ابتدایی اش در برخورد «گاز انبری» با منتقدان را پیش بگیرد.

نگاهی گذرا به برخی از واقعیت‌های زمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی موجب می شود دلیل این شباهت میان 2دولت را بازیابیم.

در سال ۶۹، ۹۰ نفر از طیف های سیاسی مختلف که عمده آنها از نزدیکان دولت موقت بودند در نامه ای سیاست‌های اقتصادی و همچنین سیاست خارجی دولت وقت مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ دولت هاشمی امضا کنندگان نامه را روانه زندان می کند. عزت سحابی در این باره میگوید:" : «‌بعداز دستگیری‌ها، در کمیسیون برنامه و بودجه‌ی مجلس، چند تن از نمایندگانی که مرا می‌شناختند، به آقای هاشمی اعتراض کردند که چرا عزت‌الله سحابی را گرفتید؟ آقای هاشمی پاسخ داده بود: رویش زیاد شده بود، ‌می‌خواستیم رویش را کم کنیم.«

فضا برای روزنامه ها بدتر بود. در دوران شعارهای دولت ساخته ای چون "مرگ بر مخالف هاشمی"، "مخالف هاشمی دشمن پیغمبر است" اصالتا روزنامه منتقدی حق نوشتن نداشت. سید هادی خامنه ای در مصاحبه با آسمان می گوید: روزنامه جهان اسلام از این دست روزنامه ها بود که در نهایت ادب و با کمال احترام نقدهای علمی و محکمی را به دولت هاشمی وارد می کرد. این نقدها برای شخص هاشمی و هیئت دولت به هیچ وجه خوشایند نبود و در نهایت، دستور توقیف روزنامه را صادر کردند و حتی بعد از شکایت مسئولین این روزنامه به مراجع قضایی و صادر شدن حکم دادگاه مبنی بر عدم توقیف روزنامه باز هم با کارشکنی هایی که وزارت ارشاد آن زمان انجام داد، تا آخرین روز دولت هاشمی این روزنامه منتشر نشد و نکته جالب تر آنجا بود که به علت فضای سنگین سیاسی حاکم در آن زمان هیچ روزنامه ای حتی حاضر به درج خبر توقیف جهان اسلام و بررسی علل آن نشد!!»

عضو شورای سردبیری روزنامه کیهان هم می گوید: «هاشمی نسبت به انتقادات روزنامه‌ی کیهان علیه دولتش آزرده‌خاطر بود و از این رو، کمک‌های دولت به روزنامه‌هایی که علیه آن‌ها انتقاداتی را مطرح می‌کردند قطع و نشریه‌های دانشجویی منتقد هاشمی نیز تحت فشار قرار گرفتند.»

در رابطه با فضای آزادی بیان در دولت هاشمی محسن رضایی در کتاب «رویارویی سوم و جهاد اقتصادی» اینگونه روایت می کند: «در دولت سازندگی فضای نقد و انتقاد کاملاً بسته بود‌. اما این فضای بسته به چه دلیل به وجود آمده بود‌؟ نزدیکان هاشمی بر این عقیده بودند که اگر دولت بخواهد کشور را به سمت سازندگی هدایت کند، باید دستش آزاد باشد. فلذا رسانه‌ها باید انتقادات خود را تعطیل کنند و یا به صورت خصوصی، بدون اینکه انعکاس بیرونی داشته باشد‌، مسائل را با مسئولین در میان بگذارند.»

برخورد نامتعارف هاشمی در مورد روزنامه ها حتی به گریه در تریبون نماز جمعه هم کشید  و هاشمی در یکی از نماز جمعه های معروفش در مقابل دیدگان عموم به خاطر انتقادات یکی از روزنامه ها گریست   .