تقدیم مدال طلای جهان توسط رضا وهمی به نخستین شهید مدافع حرم گلستان

اگر در گوگل عبارت «شهیدی که تصویرش جهانی شد» را جست‌وجو کنیم تصویری که نمایش داده می‌شود، شهید احسان حاجی حتم‌لو نخستین شهید مدافع حرم گلستان است که توسط «رضا وهمی» عکاس بین‌المللی اما گمنام گلستان گرفته و در یونسکو ثبت شد.

 به گزارش گلستان24، رویدادی که به نظر می‌رسد در لابه‌لای حجم زیاد اطلاعاتی که همواره در بین شبکه‌های مجازی و اجتماعی ردوبدل می‌شوند، گم شد. زیرا در میان این هیاهو، همواره اخباری را می‌توان یافت که مربوط به نقطه‌ای دورافتاده بوده‌اند، اما مثل بمب صدا کرده‌اند. حوادثی که احساسات و عواطف مخاطبان را تحت تأثیر قرار داده و گاه یک ملت و یا یک کشور را وادار به‌ عکس‌العمل کرده است.

تأثیرات و عکس‌العمل‌هایی که گاه موجب شده دیگران نداشته های خود را به رخ ما بکشند. در شهری مثل گرگان هم می‌توان نمونه‌هایی از این جنس را یافت که در هیاهوی حوادث مختلف گم‌شده‌اند و علی‌رغم تأثیرگذاری فراوان به‌راحتی از کنار آن‌ها رد شده‌ایم. شاید نه به دلیل بی‌توجهی بلکه به دلیل همان قدرت رسانه‌ای باشد که ما آن را در دست نگرفته‌ایم.

این بار صحبت نه از تیراندازی در یک مدرسه است، نه اسیدپاشی نه و بمب‌گذاری. صحبت از یک هنر و صاحب‌هنر است. خبر مربوط به ثبت جهانی عکس شهید حتم‌لو است که شاید اگر در کشورهای دیگر رخ می‌داد با هجمه رسانه‌ای رو به رو می‌شد ولی این اقدام در گلستان با سکوت رو به رو شد.

رد دعوت اقامت فرانسه برای دستیابی به اهدافی بالاتر

پرافتخارترین چهره عکاسی استان گلستان و یا حتی کشور در حالی بالباس کارمند ساده یک بانک برای مصاحبه مقابل ما نشسته است که دعوت دولت فرانسه برای اقامت را رد کرده و از سال‌ها فعالیت به‌عنوان ویراستار عکس سازمان ملل هم انصراف داده است تا بتواند در کشور خود برای اهدافی که برایش بسیار بالاتر از حضور در عالی‌ترین دانشگاه هنر دنیا است، تلاش کند.

خودش می‌گوید نتیجه تصمیمش برای ماندن را در اشک‌های چشمان همسر شهید حاجی حتم لو و زمانی که مدال طلایش را تقدیم او کرد، دید.

خبری که بازهم در لابه‌لای هیجانات فضای مجازی گم شد تا این هنر عالی همانند صاحبش همچنان مشهور و در سرزمین خود گمنام بماند. وهمی در همین رابطه می‌گوید: عکس مادر شهید حسین محمدی که در پروژه عکاسی در کردستان گرفته بودم در مسابقات جهانی مجارستان در سال ۲۰۱۱ مدال طلای فیاپ را کسب کرد.

وی می‌افزاید: البته این مادر که فرزندش مفقودالاثر بود پس از ۲۸ سال چشم‌انتظاری از دنیا رفت اما تصمیم گرفتم مدال طلای این عکس را به همسر شهید احسان حاجی حتم لو اهدا کنم تا پاسداشتی باشد برای صبر او.

وهمی جشنواره رسانه‌ای شهدای مدافع حرم و غواص گلستان را بهترین فرصت برای قدردانی از خانواده حتم لو دانست و در همین برنامه بود که مدال خود را اهدا کرد. اقدامی که باعث شد اشک چشمان همسر شهید حتم لو که در تمام برنامه نظاره‌گر اتفاقات بود ناگهان جاری شود. گرچه عکس‌العمل رسانه‌ها نسبت به این اقدام درخور اهمیت آن نبود.

این عکاس بین‌المللی کشورمان که هدف خود را یک حرکت اجتماعی عنوان می‌کند، می‌گوید: این جشنواره فرصتی شد تا در شهر خودم جریانی را آغاز کنم و به دنبال استفاده از ظرفیت هنر برای ترویج فرهنگی عمیق در جامعه تلاش کنم.

عکس شهید حتم لو به‌عنوان میراث معنوی در یونسکو ثبت جهانی شد و توسط دانشگاه هنر فرانسه هم قدردانی شد تا بازتاب جهانی آن با سکوت رسانه‌های داخلی همراه باشد و ثابت شود ابزار قدرتمند رسانه آن‌طور که باید در اختیار ما نیست.

این اقدام ثابت کرد رسانه‌های ما به‌جای جریان سازی تلاش‌های فرهنگی و اجتماعی بیشتر درگیر فردگرایی شده‌اند و از رسالت اصلی خود دورمانده‌اند.

ملاک اثر بخشی عکس سوژه است نه هنرمند

وهمی که تاکنون ۱۰۶ مجموعه عکس در کشورهای مختلف به نمایش گذاشته است، بابیان این‌که هنرمند واسطه احساس سوژه باهنر است، می‌گوید: ملاک اثربخشی عکس‌های شهید حتم لو و شهید محمدی خود آن‌ها هستند، نباید فراموش کنیم ذات هنر سوژه است و این سوژه است که هنر را می‌آفریند.

نکته جالب‌توجه مجموعه‌های وهمی، رویکرد اجتماعی آن‌ها است تا جایی که حتی درآمد حاصل از این عکس‌ها را برای خود سوژه‌ها هزینه کرده است. کودکان کار و جنگ و عکاسی از ترکمن‌صحرا را می‌توان گوشه‌ای از فعالیت‌های شاخص این چهره بین‌المللی دانست که درآمد آن‌ها نیز در برای خود سوژه‌ها خرج شده و حتی ریالی از آن‌ها را در زندگی خود خرج نکرده است.

وی که با عملکرد خود ثابت کرده اهل شهرت‌طلبی نیست، علی‌رغم بی‌توجهی مسئولان شهری و استانی ۸۰ درصد تولیداتش را که جهانی شده‌اند در استان گلستان عکاسی کرده است.

وقتی از او دلیل کمرنگ شدنش در فضای رسانه‌ای استان را می‌پرسم می‌گوید که ناملایمتی ها و فشارهای زیادی از داخل جلوی کارش را گرفته است و حتی باعث شده که در حوزه آموزش هم کمرنگ‌تر از گذشته حضورداشته باشد.

از او درباره ناملایمتی ها و این‌که چرا سعی نکرده مسئولان را توجیه کند توضیح بیشتر خواستم ولی ترجیح داد کل صحبتش در این زمینه را به یک جمله خلاصه کند: «کسی که خوابیده باکسی که خودش را به خواب‌زده فرق می‌کند.»

گله‌اش این است که چرا یک فعال فرهنگی که حاضر است رایگان کار کند نباید در حوزه‌های مختلف و مهم فرهنگی استان و یا حتی شهر خود به کار گرفته شود. وهمی معتقد است مسئولان حتی باید او را اجبار کنند از پروژه‌های مختلف رایگان عکس بگیرد تا شاخص‌های فرهنگی، اسلامی و اعتقادی ما بیشتر معرفی شود ولی نه‌تنها کسی اقدامی نمی‌کند بلکه وقتی خودش هم ورود پیدا می‌کند با برخی نامهربانی‌ها روبه‌رو می‌شود که باعث سردی‌اش شده است.

جلب اعتماد مخاطب مهمترین راهکار اثر هنر و فعالیت فرهنگی است

او که به گفته خودش سال‌ها از خانواده‌اش دور بود و حتی بزرگ شدن پسرش راندید تا بتواند در حوزه عکاسی رزومه کاملی برای خود جمع کند، حالا از بی‌اعتمادی مسئولان گله دارد و می‌گوید که وقتی به درخواست اقامت فرانسوی‌ها جواب رد داد آن‌ها در پاسخ گفتند: «We are delighted with our choice and our trust. With best regards» ما از اعتماد و انتخابمان خوشحال هستیم.

وهمی که معتقد است نباید در حوزه فرهنگ سلیقه‌ای برخورد کرد، جلب اعتماد مخاطب را مهم‌ترین نکته برای اثرگذاری فعالیت‌های فرهنگی می‌داند و ادامه می‌دهد: رزومه من اعتماد غیر ایرانی‌ها را جلب کرده است درصورتی‌که عکسی که دانشگاه فرانسه با اعتماد از آن تقدیر کرد چهره جوان یک گرگانی بود که برای دفاع از اعتقادات خود شهید خود.

وی بابیان این‌که عکاسی بهانه‌ای برای رستگار شدن است، به جمله شهید آوینی که گفت «هنر آن است که بمیری، پیش از آنکه بمیرانندت» اشاره می‌کند و می‌گوید که جمله «هو النور» در همه مسیرهای زندگی همراهش است و در عکاسی که نور رکن اصلی را دارد همیشه این جمله را به کار بسته است.

این هنرمند برجسته گلستان بابیان این‌که هنر می‌تواند هدایت‌کننده باشد و لذت روحی به انسان ببخشد، با یک جمله به گفتگوی ما پایان می‌دهد: «سعی کنید انسان بزرگی باشید که عکاسی می‌کند، وگرنه عکاس بزرگ شدن کار ساده‌ای است». شاید به همین دلیل است که نگذاشت از او عکسی بگیرم.

خبرنگار: محمد چراغعلی/مهر