صنایع دستی کلید اشتغال زایی در استان / گلستان می تواند به قطب صنایع دستی کشور تبدیل شود

به گزارش گلستان24، در عصر کنونی بیکاری به یکی از دغدغه های اساسی جوامع در سراسر دنیا تبدیل شده است. در واقع این معضل به  یکی از معضلات اساسی جوامع شهری و روستایی محسوب می شود که بی ارتباط با سایر گرفتاری ها و معضلات جامعه نیست.

مهاجرت، ایجاد شغل های کاذب و سایه، گسترش دلالی، قاچاق مواد مخدر و کالا، سرقت، اعتیاد، نزاع و درگیری، خفت گیری، زورگیری، کلاه برداری، عضویت در شرکت های هرمی و برخی اعمال مجرمانه ریز و درشت دیگر، از تبعات گسترش بیکاری در سطح جامعه محسوب می شوند. فلذا توجه به این موضوع در دستور اکثر دولت ها در کشور های پیشرفته و در حال توسعه قرار دارد. عوامل فراوانی در افزایش بیکاری دخیل هستند. صنعتی شدن جوامع، پائین بودن رشد اقتصادی کشور، مقطعی بودن سیاست های اشتغالزایی، کاهش نرخ بیکاری تنها با تزریق نقدینگی، عدم توجه به آموزش، واردات بی رویه، مطابق نبودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار، غیرقابل استناد بودن برخی آمارها ، تغییر نگرش افراد و تن ندادن به کار های ساده، تمایل به پشت میز نشینی، ورشکستگی واحد های تولیدی، قاچاق کالا و ارز و ... از عمده دلایل بیکاری در کشور در سال های اخیر می باشند. هر چند راهکار های فراوانی برای جلوگیری از گسترش بیکاری توسط کارشناسان مطرح می شود ولی اجرایی شدن بسیاری از آنها نیاز به بودجه و امکانات فراوان دارد. اما راهکارهای دیگری نیز وجود دارند که اجرای آنها نیاز به بودجه و امکانات خاص نیست.

صنایع دستی، راهکاری در دسترس و ارزان

در کشور ما نیز همگام با سایر کشورها، همه ساله طرح های مختلفی در خصوص کاهش میزان بیکاران جامعه صورت می گیرد که متاسفانه این راهکار ها تاکنون چندان کارگشا نبوده اند و آمار بیکاران کشور رو به افزایش است. بسیاری از طرح ها و اقدامات دولت ها در سال های عمدتاً موضعی و موقتی بوده اند و حتی در مواقعی باعث بیکار شدن عده ای دیگر نیز شده است.

اما یکی از راهکار های اساسی و پایدار در ایجاد اشتغال توجه به صنایع و هنر های دستی می باشد. کشور ما به دلیل وجود اقوام و قومیت های مختلف و دارا بودن پیشینه و قدمت تاریخی، صاحب صنایع دستی و هنر های سنتی بیشماری است که بدون شک توجه به هر کدام از این صنایع، مشکل بیکاری تعدادی زیادی از جوانان جویای کار را حل خواهد کرد. جالب اینکه صنایع دستی در کشور مختص به یک استان یا ناحیه از کشور نیست و در اکثر استان های کشور صنایع دستی خاص آن استان یا ناحیه به چشم می خورد که ذکر نام این صنایع به دلیل کثرت و فراوانی، از حوصله این بحث خارج است.

صنایع و هنر های دستی به علت زود بازده بودن، مواد اولیه ارزان، دسترسی آسان به مواد اولیه، عدم نیاز به سرمایه گذاری های کلان، امکان یادگیری به صورت سنتی یا کلاسیک، سازگاری با محیط زیست و نداشتن آلایندگی، امکان تولید در منزل، داشتن مشتری فراوان در داخل و خارج از کشور، ارزآوری در صورت صادرات، داشتن بازار های خارجی، نداشتن تاریخ مصرف و ... از جمله صنایعی هستند که توجه به ظرفیت های بالقوه این صنایع می توانند نقش مهمی در کاهش آمار بیکاران کشور ایفا کند. از سویی با صادرات صنایع دستی تولیدی به کشور های مختلف دنیا به نوعی فرهنگ اصیل و بومی کشور که مبتنی بر فرهنگ و اصالت و قدمت است، به سایر کشور های دنیا صادر می شود. در واقع صنایع دستی می توانند به عنوان سفیران فرهنگی این کشور علاوه بر ارز آوری، زبان گویای ما در آن سوی مرز ها و زمینه ساز گشایش باب گفتگو و مراودات فرهنگی و هنری باشند.

صنایع دستی کلید اشتغال زایی در استان گلستان

در بین استان های کشور، استان گلستان نیز به واسطه ساختار منحصر به فرد از لحاظ قومیتی و تاریخی و وجود اقوام مختلف با صنایع دستی متنوع، می تواند به عنوان «قطب صنایع دستی» در منطقه یا حتی کشور تبدیل شود. وجود اقوام مختلف ترکمن، کتولی، ترک، قزاق، بلوچ، سیستانی، ترک و برخی قومیت های دیگر در این استان رنگین کمانی از اقوام را یکجا گرد هم آورده است که هر کدام از این قومیت ها صاحب صنایع دستی منحصر به فرد می باشند. از فرش دست باف ترکمن به عنوان یکی از صنایع شناخته شده در دنیا، می توان به عنوان یکی از شاهکار های صنایع دستی کشور و حتی جهان نام برد.

درحال حاضر استان گلستان یکی از قطب های مهم تولید کننده فرش ترکمنی، قالیچه، قارچین، گلیم، نمدبافی، گلدوزی، سوزن دوزی، ابریشم دوزی برپارچه، زیورآلات ترکمنی، ساختن آلات موسیقی، سبد بافی، ریسندگی و بافندگی الیاف، پارچه بافی و تولید وسایل چوبی است.

مارکوپولو ، سیاح معروف هنگام دیدار از ترکمن صحرا در قرن سیزده میلادی در سفرنامه خود از اسب و فرش ترکمن نام برده و به تعریف و تمجید از آنها پرداخته است. از دیگر صنایع دستی عمده استان می توان به جاجیم چه، چادر شب، دستمال، رومیزی، سفره، لباسهای زیبای محلی، قالی، قالیچه، قارچین، پلاس، پشتی، سوزن دوزی و زیورآلات مانند: گوشواره ، دستبند، سینه ریز، پابند، بازوبند و...  اشاره کرد.

اما متاسفانه با وجود چنین پتانسیل و ظرفیت های بالقوه ای در صنایع دستی، نه تنها از این جایگاه به طور شایسته برای کمرنگ کردن سایه بیکاری در استان استفاده نمی شود، بلکه روز به روز نیز از تعداد هنرمندان استان نیز کاسته می شود و برخی از آنها به ناچار رو به سایر کار های پردرآمد تر می آورند!

صنایع دستی هنری پرفروغ، اما کم رونق و کم سود

با وجود پرفروغ و چشم نواز بودن صنایع دستی، متاسفانه در سال های اخیر بی مهری های فراوانی نسبت به این صنایع روا شده است و رونق اقتصادی چندانی در این عرصه دیده نمی شود. ورود بی رویه صنایع دستی بی کیفیت و ارزان چینی اولین دلیل کم رونق شدن هنر صنایع دستی در استان گلستان و حتی سایر استان های کشور می باشد. دشواری یافتن بازار فروش، آشنا نبودن با بازار یابی خارجی، نوسان قیمت مواد اولیه، بالارفتن میزان اجاره کارگاه های تولیدی که باعث خانگی شدن این صنایع شده است، سختی کار و درآمد نسبتاً کم با شرایط موجود،  خوشبین نبودن به آینده و ناپایدار دانستن این شغل و ... از دیگر عوامل کم رونق شدن صنایع دستی و روی آوردن هنرمندان استان به سایر مشاغل می باشد.

ایجاد اشتغال در سایه خدمات پس از تولید

بدون شک اولین گام در حفظ هنرمندان قدیمی و افزایش گرایش جوانان به تولید صنایع دستی برنامه ریزی در این امر می باشد. تولید صنایع دستی بدون داشتن پشتوانه و حامی مالی و فکری منافع چندانی عاید هنرمندان استان نخواهد کرد. راهکارهای زیر در خصوص توسعه صنایع و هنر دستی در استان شاید نوید بخش روز های خوش در این صنعت مانا و پایدار باشند:

الف) راه اندازی کلاس های آموزشی و آموزش رایگان ساخت صنایع دستی به افراد علاقه مند

ب) تاسیس شرکت تعاونی صنایع دستی در شهر های استان و خرید تضمینی صنایع توسط این شرکت تعاونی ها با حمایت دولت

پ) مشارکت بانکها در خرید بخشی از صنایع دستی و توزیع در جامعه به صورت جایزه

پ) ایجاد کارگاه های شبانه روزی در سطح شهر ها و روستا با سیستم کار ساعتی. بدین صورت که افراد به جای رفتن به دنبال وام، مواد اولیه، بازار فروش، یافتن مشتری و سایر گرفتاری های موجود در عرصه تولید و فروش به این کارگاه ها مراجعه و در ازای ساعاتی که به تولید می پردازند، دستمزد دریافت کنند. بدیهی است که در ازای کار بیشتر، دستمزد بیشتری نیز دریافت خواهند کرد.

ت) برگزاری نمایشگاههای سالانه استانی و ملی

ث) ایجاد شهرک های صنایع دستی

ج) تولید فیلم و سریال با مضمون اشتغال زایی از طریق صنایع دستی

چ) ممنوعیت عرضه صنایع دستی چینی در بازار های استان

امید است با جدی گرفتن ظرفیت های موجود در صنایع دستی، شاهد افق های روشن در کاهش نرخ بیکاری در استان و شکوفا شدن اقتصاد خانواده هایی که به این صنایع وابسته هستند باشیم.

به قلم حاجی محمد اسماعیلی