فرهنگ خاص نوروزی در شهرستان کردکوی

به گزارش گلستان 24، هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره هفت سین که با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده می نشینند و در حالیکه پدر خانواده دعای تحویل می خواند منتظر سال نو می شوند.

در گذشته که امکانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان سال جدید را به همه اعلام می داشتند.

بعد از این که سال نو شد کسی که به عنوان مادرمه انتخاب شده با مجمعی که در آن قرآن، آیینه، آب، سبزه و شاخه های سبز جوان قرار دارد وارد خانه می شود چهارگوشه اتاق ها را آب می پاشد قرآن را کنار سفره هفت سین می گذارد و شاخه های سبز ( درخت آلوچه) را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می گذارد.

در این روز مادر خانه، غذای عید، سبزی پلو با مرغ یا گوشت درست می کند.

علاوه بر آن غذایی به عنوان خیرات برای اموات می پزند و بین مردم پخش می کنند.

در غروب شب اول سال به این اعتقاد که چراغ خانه آنها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانه ها شمع یا شعله آتش آویزان می کنند.

شگین (شگون آوری):

به اعتقاد و باور مردم کردکوی، هر صاحب خانه، به هنگام تحویل سال نو از یک نفر که خوش اقبال است می خواهد تا اولین کسی باشد که وارد خانه او می شود و تا آمدن او، دوست ندارد کسی وارد خانه اش شود و به اصطلاح محلی به شخص شگین گفته می شود.

در گذشته، به اندازه ای به این سنت پایبند بودند که اجازه داده نمیشد کسی قبل از شگین وارد خانه شود.

بعد از آمدن شگین دوستان و اقوام می توانستند وارد خانه شوند.

رسم است که برای اولین روز عید، هر خانواده ای شگین خاص خود را از بین افراد خانه، همسایه، اقوام نزدیک، کودکان، سادات و یا کسانی که خوش نام و خوش رفتار هستند، انتخاب می کردند.

برای تایید مارمه لینگ، به قرآن مجید استخاره می کنند و اگر خوب آمد به آن فرد اطلاع می دهند به منزلشان بیاید.

آن فرد دقایقی قبل از تحویل سال، از خانه خارج می شود و بعد از تحویل سال نو، با پای راست، قدم به داخل خانه می گذارد.

با سلام و صلوات و تبریک گفتن سال نو، وارد خانه می شود. عیدی خود را از بزرگ خانواده می گیرد و همگی با خوردن شیرینی، دعا می کنند که سال خوب و پربرکتی را در پیش داشته باشند.

نوروز خوانی :

نوروز خوانان معمولا” پانزده روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز به داخل روستاها می آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان ترانه های محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده می دهند.

نوروز خوانان چند نفر هستند که یک نفر اشعار را می خواند، یک نفر ساز می زند، نفر دیگر که به آن کوله کش( بارکش ) می گویند به در خانه های مردم می رود و می خواند:

بادبهارون بیمو / نوروز سلطون بیمو/ مژده دهید به دوستان / گل به گلستون اومد / بهار آمد بهار آمد خوش آمد/ علی باذولفقار آمد، خوش آمد/ نوروزتان نوروز دیگر / شما را سال نو باشد مبارک صاحب خانه نیز با دادن پول، شیرینی ، گردو، تخم مرغ و نخود، و کشمش از آنان پذیرایی می کند .

نوروزخوانی ترانه عاشقانه، عارفانه است، نوروزخوان بهارى پر از برکت وعشق و امید را به مردم نوید می‌دهد.

خانه تکانی و آراستن:

از آنجا که جشن نوروز بزرگترین و باستانی ترین جشن ایرانیان بوده و هست مردم پیش از برگزاری جشن، خود را از هر نظر برای آن آماده می کنند و همانند پیشینیان خود که به پاکی تن و محیط زندگی اهمیت می دادند، خانه تکانی می کنند.

هر کس برای آراستن خانه خود نهایت تلاش را می کنند؛ گرد و غبار خانه ها را می گیرند، اگر نیاز به تعمیرات بود انجام می دهند.

در گذشته خانه های محل در پیش از نوروز با گِل رنگ آمیزی می شد و طراوتی خاص می یافت.

لباس های کهنه به لباس های نو بدل می شد؛ مردم برای دوخت و دوز لباس نو از خیاط های محل نوبت می گرفتند و خیاط برای دوخت لباس بچه ها و همچنین دوختن لحاف و تشک های نو به خانه های افراد می رفت.

پاکی و تمیزی تنها مربوط به دیوارها و در و پنجره و لباس ها نبود بلکه همه چیز پاک می گردید حتی ظروف مسی خود را که در قدیم بیشتر مورد استفاده بود با قلع دادن جلا می داند.

شکوفه کردن گل ها، سبز شدن طبیعت، زدودن خانه ها و اثاثیه ها از کهنگی و غبار و نوروز خوانی، شور و حال دیگری به مردم می داد. (قائمی ،سورم سرا)

برگزاری مراسم خاص نوعروسان: 

برای نوعروسانی که تازه ازدواج کرده اند و هنوز به خانه شوهر آورده نشده اند از طرف خانواده داماد، لباس و شیرینی و کوسفند برده می شود.

در ایام نوروز مادر و خواهران داماد با مجمع هایی از البسه و شیرینی و میوه به خانه عروس می روند و مورد پذیرایی خانواده عروس قرار می گیرند.

اگر میهمان «تازه عروس» یا «نامزه » ( نامزد) یکی از بچه های خانواده بود، کدبانوی خانه (شی مار) (مادرشوهر) یک دست لباس یاهدیه گرانبها به عروس تازه به عنوان «عیدانه» می دادند.

عیددیدنی :

مردم کردکوی پس از تحویل سال «عید گردشی» یا همان دید و بازدیدهای خود را ابتدا با رفتن به نزد بزرگترها فامیل آغاز می کردند.

در این دیدارها، پس از روبوسی، این جملات را بر زبان می آوردند: مبارکا باشه، صدسال به این سالا، خدا بده سلامتی و جان و مال، دشمن کام نشین، دشمنتان را ذلیل بیوینین، چراغ خانه تان همیشه سو بُمانه، ، انشاا.. وَچاره عاروس و داماد کنین.

معمولا مهمان وارد اتاقی میشود که سفره عید در آن جا پهن است. که با پاشیدن گلاب توسط گلاب پاش میزبان مواجه می شود. میهمانان بر سر سفره در حین صحبت های خوش به خوردن چای، شیرینی وآجیل عید . . . می پرداختند.

صاحبخانه به بچه ها پول نو عیدی و گاهی هم تخم مرغ رنگ شده «مرغانه رنگ شده» می دهد.

مراسم راسر ( یا لاسر):

راسر یکی مراسم سنتی در بین مردم شهرستان کردکوی است به معنا که در اولین ساعت بعداز تحویل سال نو مردم به خانه ی افرادی که در سال گذشته یکی از اقوام خود را ازدست داده اند «عید سیاه» می روند و برای شادی روح آن مرحوم فتحه ای قرائت می کنند.

حتی بعضی از خانواده ها را که لباس اعزا برتن داشته اند باپوشاندن لباس سفید به معنای تمام شدن اعزا ازتن شان در می آورند به این مراسم را سر یا لاسر می گویند.

در بسیاری از روستاهای کردکوی معمولاً به طور گروهی به دیدار چنین خانواده هایی می روند که هنوز هم این رسم رواج دارد.

قاشق‌زنی (گوش کشی)

در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود می‌روند.

صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه آمده و به کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریزد.

دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند.

1-سورم سرا – قائمی کریم ، جمشید- 1378 انتشارات فکرت چاپ اول

2- مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 1، ص 155

3- تحقیقات محلی نگارنده

یعقوب محمودی/رادکانا