کم کاری برای ترویج کتابخوانی پشت ادعاهای ممیزی

دلیل این نگرانی و تاثر قلبی مقام معظم رهبری چیست؟ مسئولان تاکنون چه کارهایی برای بهبود این وضعیت انجام داده اند؟ همه می‌دانیم که سرانه مطالعه در کشورمان پایین است و کتاب، سهم اندکی در سبد خرید خانواده‌های ایرانی دارد و با تمام توصیه‌های دینی نسبت به مطالعه و افزودن علم و آگاهی متأسفانه، کتابخوانی و فرهنگ آن در جامعه امروز ایران بسیار کم‌رنگ است.

برپایی نمایشگاه‌های متعدد کتاب، یکی از ابزار تشویق و ترویج فرهنگ مطالعه در میان مردم است اما شور و حال خرید کتاب فقط در ایام برگزاری نمایشگاه خلاصه می‌شود و پس از آن دوباره رکود و سکون بر بازار کتاب حکمفرما است. این مسأله باید این دغدغه را برای مسئولان ایجاد کند که برای حل این مشکل چاره‌ای اساسی بیندیشند، لیکن هرسال که می‌گذرد دست‌اندرکاران حوزه کتاب به برگزاری نمایشگاه (آن هم بعضاً با برخی مشکلات حل نشدۀ هر ساله) اکتفا کرده و خواننده و جویای کتاب را تا برپایی نمایشگاه بعدی به حال خود رها می‌کنند.

برخی از کارشناسان، علت سرانۀ پایین خرید کتاب را قیمت بالای آن می‌دانند و معتقدند اگر کتاب‌ها با قیمت پایین‌تری عرضه شود حتماً درصد خرید بالا می‌رود؛ عده‌ای هم مسأله ممیزی در وزارت ارشاد را عامل این امر می‌دانند و می‌گویند: “اگر ارشاد را برداریم مسأله تیراژ و کتاب‌خوانی درست می‌شود.” در یک نگاه گذرا به آمار فروش کتاب‌هایی که توسط رهبری تقریظی به آن نوشته شده می توان به کم کاری های صورت گرفته در پشت چنین ادعاهایی پی برد. ایشان در سال‌های اخیر بر بیش از 55 کتاب، تقریظ نوشته‌اند که بیش از 40 مورد آن در حوزه دفاع مقدس بوده است.

تأمل اندکی در آمار بالای فروش این کتاب‌ها نشان‌دهندۀ رغبت مردم به مطالعه کتاب‌های مفید و تأیید شده است با هر قیمت و طرح و چاپی که باشد. مشکل تیراژ پایین کتاب با برداشتن ممیزی و اجازه ورود کتاب‌های سطحی با ادبیاتی مخرب و یا صرفاً در بعضی موضوعات مشتری پسند حل نمی‌شود. در این خصوص مراجعه دوباره به بیانات رهبر معظم انقلاب ما را به یک نکته اصلی می رساند: «کسانی‏که اهل مراجعه به کتاب هستند، احتیاج دارند که اهل نظر و اهل‏اطلاع، کتاب ها را به آن ها معرفی کنند. متاسفانه مطبوعاتی که ‏از لحاظ وسعت و کیفیت، مخصوص این کار و شایسته این زمان باشد، نداریم. البته در گذشته بود. اما خیلی نادر بود و سطح خیلی‏بالایی هم نداشت. امروز هم در گوشه و کنار چیزهایی هست که‏ البته کافی نیست… . کتاب های بسیاری نوشته می‏شود که اگر خواننده‏ای درباره این کتاب ها آگاهی لازم را داشته باشد، آن ها را به سرعت‏ خواهد خرید و خواهد خواند؛ بلکه دوبار خواهد خواند. الان آگاهی ندارد، سراغ این کتاب نمی‏رود.»

وظیفة رهبری ورود به جزئیات نیست، ایشان خطوط اصلی را تعیین می‌کنند و مسئولین باید زمینه‌ها را فراهم کنند. سوال این جاست که وزارت ارشاد تاکنون چه اندازه راهنمایی‌های مقام معظم رهبری را پیگیری کرده و در زمینه رواج فرهنگ مطالعه در جامعه چه کارهای موثری انجام داده است؟

مردم ادب دوست ایران‌زمین با کتاب و فرهنگ مطالعه بیگانه نیستند. شاهنامه‌خوانی و مثنوی‌خوانی همیشه در حلقه‌های خانوادگی و محلی هر شهر و روستایی وجود داشته و تاریخ پرافتخار حماسی این مرز و بوم گواه روشنی بر این مدعاست. وقتی مفید و خوب بودن کتابی مسجل شود برای به دست آوردن آن، موانع بی‌اهمیتی هستند و هر فرد روشن‌ضمیری به راحتی از آنان می‌گذرد.

برگزاری نشست‌هایی در حوزه‌های مختلف کتاب و معرفی آثار برتر هر حوزه توسط کارشناسان آن بخش می‌تواند به مردم در انتخاب کتاب مورد نظرشان کمک کند، ضمن این که به برپایی نشست و انجمن نیز نباید اکتفا کرد بلکه باید با داشتن برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری کتاب را در بطن زندگی افراد جامعه قرار داد. توجه به نیازهای روز جامعه به خصوص علایق و سلیقه‌های متنوع قشر جوان و تحصیل‌کرده شاه‌کلید موفقیت خدمتگزاران عرصه فرهنگ و ادب خواهد بود. این سرزمین، سرپنجه معجزه‌گری می خواهد تا از خاک حاصلخیز علم و فرهنگ و ادبش خوشه‌های طلایی به بار آورد؛ مطالعه، آب و هوای مناسب را برای چنین هدفی فراهم می کند.