حفظ ذخیره گاه های ژنتیکی مسئله فرا ملی

به گزارش گلستان 24، ۱۵ فروردین ماه روز جهانی ذخایر ژنتیکی و زیستی است و در استان گلستان گنجینه ای از ذخایر ژنتیک گونه های نادر و کمیاب ایران و جهان وجود دارد که نیازمند به توجه و حمایت ویژه است.

سطح جنگل های شمال کشور از گذشته های دور نسبت به حال حاضر تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا کرده است و در این میان جنگل ها و گونه هایی که به عنوان ذخایر ژنتیکی مطرح هستند اهمیت زیادی دارند.

به همین دلیل علاوه بر حفظ جنگل ها به عنوان یک وظیفه ملی، شناسایی منابعی که نسبت به سایر گونه ها در خطر هستند و بحث انقراض آن ها را تهدید می کند و از حساسیت بیشتری برخوردار هستند مسئله مهمی است.

بحث توسعه پایدار یکی از مسایل مهمی است که این روزها مخصوصا در منابع طبیعی و محیط زیست بسیار مطرح و برای رسیدن به این هدف معیارهایی در نظر گرفته شده است. یکی از این معیارها منابعی در قالب ذخایر ژنتیکی و زیستی و شناسایی و حفاظت مناطق اکولوژیک است.

حفظ این ذخایر ژنتیکی و زیستی و شناسایی و حفاظت مناطق اکولوژیک به این معنا است که نسل آینده باید حداقل از همان تنوع گونه گیاهی و جانوری که نسل امروز در اختیار دارد برخوردار باشد.

تدوین یک برنامه جامع و اصولی برای حفظ ذخایر ژنتیکی

یک کارشناس ارشد جنگلداری در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص ذخیره گاه های جنگلی به عنوان یکی از اصلی ترین ذخایر ژنتیکی گیاهی، گفت: گونه هایی که کمیاب یا رو به انقراض هستند در این ذخیره گاه ها مشخص شده اند.

یاسین خواجه در خصوص نحوه انتخاب این ذخیره گاه ها اضافه کرد: ذخیره گاه های جنگلی از رویشگاه های گونه های بومی که از نظر ژنتیکی در مقایسه با رویشگاه های دیگر همان گونه دارای برتری هستند انتخاب می شود.

وی بیان کرد: تدوین یک برنامه جامع و اصلی برای حفظ این ذخیره گاه ها و حراست بیشتر از آن ها به عنوان مکان هایی که دارای ارزش هستند ضروری است.

حفظ ذخیره گاه های ژنتیکی مسئله است که در بعد جهانی دارای اهمیت بوده و  مسئله حفظ ذخایر ژنتیکی را باید به عنوان مسئله ای فرا ملی در نظر گرفت.

خواجه با بیان اینکه حفاظت از گونه های نادر و در حال انقراض تنها به یک کشور و یا مردمی خاصی تعلق ندارد، خاطر نشان کرد: حفظ ذخیره گاه های ژنتیکی مسئله است که در بعد جهانی دارای اهمیت بوده و مسئله حفظ ذخایر ژنتیکی را باید به عنوان مسئله ای فرا ملی در نظر گرفت.

وی در خصوص گونه های موجود در ذخیره گاه های جنگلی استان گلستان گفت: گونه های موجود در این ذخیره گاه ها بازمانده دوران چند هزار ساله بوده که از نظر ژنتیک برای ما دارای اهمیت است.

خواجه با تاکید بر اینکه این گونه ها دارای صفات با ارزشی است، خاطر نشان کرد: برای حفاظت و توسعه کشت آن باید برنامه ریزی شود.

۹ گونه درختی نادر و کمیاب در ذخیره گاه جنگلی گلستان وجود دارد

یک کارشناس ارشد جنگلداری در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: ذخیره گاه های جنگلی مکان های تحت حفاظت از سوی این اداره کل هستند.

مریم رضایی با بیان اینکه استان گلستان ۱۳ ذخیره گاه جنگلی دارد، افزود: 10 گونه درختی نادر و کمیاب در این مکان ها قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه ذخیره گاه های جنگلی گلستان بخشی از جنگل های هیرکانی و با ارزش خزری را تشکیل می دهند، افزود: این گونه های نادر و در معرض حمایت می تواند نقش مهمی در توسعه و حفاظت و غنای جنگل های شمال کشور داشته باشد.

رضایی توضیح داد: ذخیره گاه جنگلی سرنوش فاضل آباد، پسته قازانقایه، زربین رامیان، چشمه بلبل بندرگز، سرخدار افراتخته، زربین زرین گل، سرخدار پونه آرام، آزاد دلند، عناب مینودشت، راش قوزلق و داغداغان باغو از جمله ذخیره گاه های جنگلی استان گلستان است.

قدمت برخی از گونه های ذخیرگاهی گلستان به بیش از چهار هزار سال برمی گردد و این گونه ها از نظر گیاهی و دیرزیستی دارای اهمیت هستند.

وی با بیان اینکه چهار گونه ارس، سرخدار، سرونوش و زربین از مجموع گونه های درختی موجود در ذخیرگاه های جنگلی گلستان، بومی استان است، گفت: قدمت برخی از گونه های ذخیرگاهی گلستان به چندین هزار سال برمی گردد و این گونه ها از نظر گیاهی و دیرزیستی دارای اهمیت هستند.

رضایی حفظ زیستگاه ها و گونه ها در شرایط دست نخورده تا حد امکان و حفظ و نگهداری منابع ژنتیکی در شرایط تکامل و پویا را به عنوان یکی از اهداف مدیریتی در جهت حفاظت از ذخیره گاه ها نام برد.

وی بیان کرد: برخی از گونه ها مثل ارس در حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش موثر هستند چرا که در مناطق بالادست و صخره ای قابلیت کشت دارند.

سرخدار از گونه های در حال انقراض است

این کارشناس حوزه منابع طبیعی افزود: برخی از گونه ها مانند سرخدار از گونه های در حال انقراض هستند که ارزش فراوانی دارند.

وی در مورد ذخیره گاه آزاد توضیح داد: آزاد یکی از گونه های باارزش و در معرض خطر جنگل های هیرکانی است، که در گذشته جمعیت های خالصی را در سطح وسیع در جنگل های جلگه ای شمال ایران تشکیل داده است.

رضایی ادامه داد: اما متاسفانه در دهه های اخیر به علت تخریب رویشگاه آزاد و هم چنین بهره برداری های بی رویه، تنوع آن در حال کاهش است.

وی با بیان اینکه این گونه باقیمانده دوران سوم زمین شناسی است و از آن به عنوان فسیل زنده یاد می شود، افزود: رویشگاه آزاد به دلیل نادر بودن آن در مناطق جلگه ای دلند و هم چنین در معرض خطر بودن، به عنوان ذخیره گاه انتخاب شده است.

رضایی تصریح کرد: با توجه به روند سریع تخریب این گونه نادر و ارزشمند باید تحولی اساسی برای حفاظت اصولی از غنای ژنتیک آن گام موثری برداشته شود.

وی در مورد رویشگاه راش گفت: رویشگاه این درخت از جنگل های گیلان شروع می شود و به صورت نواری تا منطقه زیارت در گرگان ادامه دارد و در اینجا پوشش راش به صورت پیوسته تمام می شود.

رضایی گفت: بعد از آن لکه ای از راش به صورت منقطع در منطقه قوزلق به مساحت ۲۰۰ هکتار وجود دارد که آخرین نقطه توده راش است و انتخاب این رویشگاه به عنوان ذخیره گاه و حمایت کردن از آن به دلیل  همین مسئله در نظر گرفته شده است.

بیش از ۳۲۰ گونه پرنده و ۶۹ پستاندار در حیات وحش گلستان وجود دارد

معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: استان گلستان با توجه به اقلیمی که دارد در حوزه ذخایر ژنی از غنای خوبی برخوردار است.

سید مجتبی حسینی ادامه داد: بیش از ۳۲۰ گونه پرنده و بیش از ۶۹ پستاندار در حیات وحش گلستان وجود دارد که به عنوان ذخایر ژنی کشور دارای اهمیت هستند.

وی با اشاره به پارک ملی گلستان افزود: در بخش گیاهی فقط در این پارک هزار و ۳۵۲ گونه در شاخه های مختلف دسته بندی شده است که نشان دهنده غنای گونه ای در این منطقه است.

در بخش گیاهی فقط در این پارک هزارو ۳۵۲ گونه در شاخه های مختلف دسته بندی شده است که نشان دهنده غنای گونه ای در این منطقه است.

حسینی تصریح کرد: گونه های زیستی گیاهی و جانوری با توجه به فعالیت های توسعه ای و افزایش صنایع و جمعیت دستخوش تغییراتی شده است و از آنجا که اطلاعات ما نسبت به سایر گونه های زیستی ناقص است حفاظت از همه گونه ها به عنوان ذخایر ژنی کره زمین و حیات دارای اهمیت است.

معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست گلستان خاطر نشان کرد: ما باید با برنامه ها و کارهای مدیریتی از این ذخایر ژنتیکی و زیستی حفظ کنیم و با امانتداری آن را به نسل های آینده تحویل دهیم.

وی در خصوص گونه های جانوری گفت: گوزن، شوکا، قوچ و میش، کل و بز به عنوام گونه های حمایت شده هستند و در راس آن ها پلنگ در گلستان دارای اهمیت است که باید نسبت به حفظ آن ها اقدام کرد.

حسینی ادامه داد: روباه ترکمنی به عنوان یک گونه بومی در گلستان در خظر انقراض قرار دارد و مطالعات خوبی در خصوص این جانور انجام شده است که امسال به سرانجام خواهد رسید.

وی در خصوص پرندگان گفت: ۷۵ گونه از پرندگان گلستان به عنوان گونه های حمایت شده و ۲۰ گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد.

حسینی با تاکید بر حفظ زیستگاه جانوران خاطر نشان کرد: مساله دارای اهمیت حمایت از زیستگاه های این گونه ها است چرا که اگر محل زندگی آن ها مورد توجه قرار نگیرد و از بین برود این گونه های جانوری از چرخه حیات خارج خواهند شد.

آنچه مشخص است، مردم باید با ارزش این گونه های گیاهی و جانوری نادر و کمیاب آشنا شوند و خود را در حفاظت آن شریک بدانند. از طرفی باید این تفکر در مسئولین به وجود بیاید که اگر در داشتن سرمایه در زمان دچار کمبود هستیم باید اولویت هایی را در برنامه ریزی رعایت کنیم تا ضمن انجام وظیفه حفاظت و نگهداری از جنگل های موجود و گونه های جانوری باقی مانده، از نابودی ذخایر و مناطق ویژه و جانوران در خطر انقراض جلوگیری کرد./مهر