نقض حریم آثار‌تاریخی با ساخت‌وسازهای غیرمجاز/‌خانه دائمی آسیب دید

به گزارش گلستان24، خانه «دائمی» بنایی تاریخی و دارای ازش معماری، متعلق به دوره قاجار است که در محله سبزه مشهد و در بافت تاریخی گرگان قرار دارد. این اثر در تملک میراث فرهنگی گلستان است و با وجود قدمت، سابقه تاریخی و تاثیرات عوامل اقلیمی، ایستایی خود را حفظ کرده است و این اداره از آن به عنوان مهمانسرا برای پذیرایی از گردشگران استفاده می کند.

این بنای قاجاری دارای دوطبقه با مصالح بومی آن زمان از جمله آجر، چوب و سفال ساخته شده است؛ در طبقه همکف یک اتاق اصلی و چند فضای خدماتی و در طبقه اول یک اتاق و تراس قرار دارد. وجود نورگیرهای مشبک رنگی در بالای برخی درهای چوبی اتاق های سه دری این خانه باعث بازتاب جلوه خاصی از نور خورشید در اتاق شده که زیبایی بنا را دوچندان می کند.

هماهنگی طاقچه های اندود شده گچی در داخل بنا که در آن مقطع زمانی بسیار کاربردی بوده با مدل اتاق سه دری به گونه ای است که تناسب و زیبایی این خانه تاریخی را چند برابر کرده است. این اثر مانند سایر خانه های قدیمی بافت تاریخی گرگان از مصالح بوم آورد آن زمان مانند حیاط با کف پوش های آجری، اتاق هایی با ابعاد متناسب سه دری، ایوان سرپوشیده و نیمه باز با چشم انداز زیبا رو به حیاط و فضاهای بسته و نیمه باز خدماتی تشکیل شده است.

قدمت و نوع معماری خانه تاریخی دائمی و ثبت آن در فهرست آثار ملی از عواملی هستند که به اهمیت این اثر صحه می گذارند، در همسایگی شمال این خانه تاریخی، به نوعی ساخت و ساز شده که به حریم کیفی و بصری آن آسیب وارد کرده است. این امر نشانگر نبود توجه به حریم این بنا و یا به گفته کارشناس ارشد مرمت آثار و بناهای تاریخی بی مسئولیتی یا کم کاری یگان حفاظت میراث فرهنگی گلستان است.

یگان حفاظت توجه بیشتری به خانه های تاریخی داشته باشد

محدثه میرحسینی عضو هیات موسس انجمن حامیان بافت تاریخی دشت گرگان، ضمن اشاره به این نکته که خانه تاریخی دائمی در فهرست آثار ملی ثبت شده و باید حریم آن رعایت شود، در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: نیاز است یگان حفاظت میراث فرهنگی توجه بیشتری به خانه های تاریخی گرگان داشته باشد.

وی ادامه داد: بازدید از بناهایی که ثبت شده یا ثبت نبوده اما کد حفاظتی و ارزش تاریخی دارند، باید در اولیت کار یگان حفاظت قرار گیرند تا هرگونه ساخت و ساز و تغییرات ایجاد شده در این بناها از دید آنها خارج نشود.

نیاز است بازدید از بناهایی که ثبت شده یا ثبت نبوده اما کد حفاظتی و ارزش تاریخی دارند، در اولیت کار یگان حفاظت قرار گیرند تا هرگونه ساخت و ساز و تغییرات ایجاد شده در این بناها از دید آنها خارج نشودعضو هیات موسس انجمن حامیان بافت تاریخی دشت گرگان گفت: بنای تاریخی پس از ثبت دارای سه حریم، فنی و استحفاظی، حریم کیفی و حریم بصری است.

وی ادامه داد: در حریم فنی و استحفاظی که معمولا بسیار نزدیک به بناست ساخت و ساز و حفر چاه و هر اقدام دیگری که ممکن است از نظر فنی در بنا تاثیرگذار باشد با شرایط و ضوابط خاصی باید انجام شود تا از آسیب به اثر تاریخی جلوگیری شود.

میرحسینی در توضیح حفظ حریم کیفی بنای ثبت شده، گفت: حریم کیفی به روابط بین بناهایی که در مجاورت یکدیگر قرار دارد، مربوط می شود چراکه نیاز است کاربری، حجم، ابعاد و تناسبات بناهای تازه ساخت با اثر ثبت شده هماهنگی داشته باشد.

ساخت و ساز مجاور خانه دائمی نقض حریم کیفی و بصری است

وی ساخت و ساز مجاور خانه تاریخی دائمی را نقض حریم کیفی و بصری بنا دانست و تصریح کرد: حریم فنی بنا به دلیل سقفی که متصل به خانه دائمی شده، رعایت نشده است؛ اگر دستگاه های متولی مانع ساخت و ساز نشوند در دراز مدت به این خانه تاریخی  آسیب وارد می شود.

میرحسینی با بیان این نکته که در حیاط مجاور خانه دائمی ساخت و ساز غیر مجاز انجام می شود، افزود: ظاهرا اعضای خانواده با همکاری هم مصالح را رد و بدل کرده و در حیاط خانه اقدام به ساخت بنایی دیگر کردند که هیچ همگونی با خانه تاریخی دائمی ندارد.

این کارشناس ارشد مرمت آثار و بناهای تاریخی از آسیب بصری به این اثر تاریخی خبر داد و گفت: با توجه به تردد و اقامت گردشگر در این مکان ساخت و ساز مجاور خانه دائمی به حریم بصری بناهم آسیب زده است.

وی ضمن اشاره به این نکته که شهرداری و میراث فرهنگی دو دستگاه دخیل و تاثیرگذار در ساخت و سازها هستند، افزود: به جز یگان حفاظت میراث فرهنگی، پلیس ساختمان شهرداری هم بر ساخت و ساز غیر مجاز نظارت دارند و نیاز است برای این بنا دو دستگاه متولی وارد عمل شوند.

از آنجایی که مجوزهر گونه ساخت و ساز و پروانه از سوی شهرداری صادر می شود خبرنگار مهر به سراغ این دستگاه رفت تا از چگونگی ساخت و ساز این بنا مطلع شود.

ساخت و ساز بدون مجوز در بافت تاریخی گرگان بعید است

مدیر طرح های تفضیلی شهرداری گرگان با بیان این نکته که ساخت و ساز بدون مجوز آن هم در بافت تاریخی گرگان بعید به نظر می رسد، افزود: درصورتی که میراث فرهنگی ساخت و ساز بنا در مجاور خانه دائمی را دارای مشکل اعلام کند مانع از ادامه کار خواهیم شد.

مجید طاهری ضمن اشاره به این نکته که برای هرنوع ساخت و ساز از میراث فرهنگی استعلام می شود، در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: نقشه تمام ملک هایی که در بافت تاریخی احداث می شوند قبل از ساخت توسط نماینده میراث فرهنگی در سازمان نظام مهندسی تائید می شود.

نقشه تمام ملک هایی که در بافت تاریخی احداث می شوند قبل از ساخت توسط نماینده میراث فرهنگی در سازمان نظام مهندسی تائید می شود.

رعایت نکردن ضوابط در بافت موجب توقف ساخت و ساز می شود

وی ادامه داد: تا زمانی که اداره میراث فرهنگی سطح اشغال بنا را اعلام نکند شهرداری پروانه صادر نمی کند ضمن اینکه پس از آن هم در صورت رعایت نکردن ضوابط مانع ساخت و ساز خواهیم شد.

معاون میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گلستان هم با توجه به حساسیتی که در حوزه بناهای تاریخی برای این اداره تعریف شده به مقابله با ساخت و ساز خلاف آنچه در قانون برای بافت تاریخی تعریف شده، تاکید کرد.

حمید عمرانی رکاوندی با بیان این نکته که میراث فرهنگی به این خانه تنها در قبال ساخت و ساز با رعایت فاصله مشخص و ارتفاع معین مجوز داده، افزود: برای شهرداری منطقه دو با ارسال نامه ای که  تمام شرایط آن مشخص شده اجازه صدور پروانه داده ایم.

وی به ساخت همگون با معماری بناهای بافت تاریخی گرگان تاکید کرد و گفت: اگر اتفاقی به غیر این بیافتد مانع ساخت و ساز می شویم.

اجازه ساخت و ساز ناهنگون با بافت را نمی دهیم

عمرانی علی رغم اظهارات محدثه حسینی کارشناس مرمت آثار و بناهای تاریخی مبنی بر ثبت خانه دائمی، این بنا را ثبت نشده اعلام کرد و گفت: خانه دائمی مجموعه بزرگی را شامل می شد که میراث فرهنگی فقط چند اتاق را توانست خریداری کند به همین خاطر شرایط ثبت را ندارد.

وی ضمن اشاره به این مطلب که تا زمانی مجموعه کامل نباشد آن را ثبت در فهرست آثار ملی نخواهند کرد، افزود: با این حال به دلیل ثبت بافت تاریخی گرگان باز هم ساخت و ساز با رعایت قانون در این منطقه ضروری است.

با توجه به اتفاق نظر کارشناسان، شهرداری گرگان و اداره میراث فرهنگی گستان در خصوص حفظ حریم بناهای تاریخی و توجه به ساخت همگون با معماری خانه های قدیمی در بافت تاریخی گرگان و کاربری این خانه برای اقامت گردشگران انتظار می رود این دستگاه های متولی مانع ساخت و ساز نامتناسب با شرایط و ضوابط بافت تاریخی شوند تا آن چرا که تاکنون برای ما مانده به خوبی حفظ کرده و به نسل آینده بتوانیم انتقال دهیم.

/مهر