سیاست های پیشگیرانه اتحادیه اروپا برای آسیب های اجتماعی

به گزارش گلستان24، جوامع در دنیای مدرن امروز با معضلات و آسیب های اجتماعی زیادی دست به گریبان است. مسئله ی مربوط به آسیب های اجتماعی از دیرباز در جامعه بشری مورد توجه اندیشمندان بوده است. همزمان با گسترش انقلاب صنعتی و گسترش دامنه نیازمندیها ، محرومیتهای ناشی از عدم امکان برآورده شدن خواستها و نیازهای زندگی موجب گسترش شدید و دامنه‌دار آسیبها شده است. هر چند اکثر مشکلات اجتماعی انواعی تکراری در طول نسلهای مختلف هستند، اما چنانکه مشاهده می‌شود برخی از این انواع در برخی نسلها اهمیت بیشتری پیدا کرده است و حتی برخی انواع این آسیبها در نسلهای بعدی زاده شده‌اند. اعتیاد به مواد مخدر یکی از آسیب های اجتماعی جامعه جهانی امروز است که در همه کشورها و ملت ها دیده می شود.

کشورهای مختلف با راه های گوناگون به مقابله و مواجهه با این پدیده پرداخته اند که راهکارهای اتخاذ شده برخی از کشورها در این راه موفقیت آمیز بوده است. بر این اساس در این نوشتار به قوانین و راه های مقابله یکی از کشورهای اتحادیه اروپا به نام بلژیک که عمده توجه خود را بر پیشگیری گذاشته و در این راه موفقیت های خوبی نیز بدست آورده خواهیم پرداخت.

وابستگی دارویی یا اعتیاد

اعتیاد به معنی تمایل به مصرف مستمر یا متناوب یک ماده برای کسب لذت یا رفع احساس ناراحتی اطلاق می‌شود که قطع آن ناراحتیهای روانی یا اختلالات جسمانی ایجاد می‌کند. در گرایش به اعتیاد عوامل مختلفی شناسایی و مطرح شده‌اند. این عوامل هر چه باشند (که البته در مباحث مربوط به علت شناسی حائز اهمیت هستند.) سرچشمه بسیاری مشکلات فردی ، خانوادگی و اجتماعی هستند. اعتیاد به سبب ویژگیهای ذاتی خود ، اغلب با سایر آسیبها همراه می‌شود و موجب هدر رفتن نیروهای ثمربخش جامعه می‌شود.

قانون مواد مخدر در بلژیک

بلژیک کشوری است که با نگاه چند بعدی به معضل مواد مخدر، تلاش دارد جلو این معضل بزرگ را بگیرد.دولت بلژیک از آغاز قرن بیستم قوانین سختی درجهت مبارزه با مواد دراین کشور وضع کرد تا جلو قاچاق و فعالیت های زیرزمینی تولیدات موادمخدر صنعتی را بگیرد. حتی در این راستا، گروهی در پارلمان این کشور برای این موضوع تشکیل شده که یافته های این گروه ، دستورالعمل های عمومی،اصول و اهداف سیاست مواد مخدر از 15 سال گذشته تاکنون را شکل داده است.

به نظر می رسد که کشور بلژیک از سال 2010 تاکنون در عرصه سیاست مبارزه با مواد مخدر به موفقیت های خوبی دست یافته است. این کشور همه موسسات و سازمان ها را در سطح ملی و در سطح استانی درگیر کرده و همه باید در جهت مبارزه با آن فعال باشند. همچنین این کشور در جهت مبارزه با مواد مخدر با سازمان های بین المللی ارتباط گسترده ای را برقرار کرده است.

قانون مبارزه با مواد مخدر کشور بلژیک که در سال 2003 اصلاح شده است، تصریح می کند که در اختیار داشتن، حمل و نقل، واردات، صادرات، تولیدمواد مخدر جرم تلقی می شود. از اینرو واردات، تولید، حمل و نقل، خرید و در اختیار داشتن مواد مخدر و کشت شاهدانه جز جرایم جنایی محسوب می شود.

پیشگیری بهترین راه مقابله

در قانون مبارزه با مواد مخدر، رویکرد اصلی بلژیک بر پیشگیری است.رویکردی که بر اساس قوانین وضع شده اتحادیه اروپا است. در همین راستا دولت بلژیک تلاش می کند مردم را از مصرف مواد مخدر دلسرد کند. پیشگیری در این کشور مبتنی بر دلسرد کردن مردم از مصرف مواد مخدر تمرکز کرده است. رویکردی که مبتنی بر کاهش استفاده از مواد مخدر از طریق سیاست انصراف و کاهش نرخ شروع به استفاده از هر دو  نگاه قانونی و غیر قانونی مواد مخدر در بلژیک است.

اقدامات پیشگیرانه به عنوان مهمترین راهکار برای مبارزه با آسیب های اجتماعی، در کشور بلژیک شامل دو بخش است: بخش نخست از رویکرد فعالیت پیشگیرانه عبارت است از؛تمرکز بر فرد (به عنوان مثال آموزش و پرورش، تقویت مهارت های اجتماعی).

بر اساس این نگاه، قبل از اینکه فرد یا افرادی در دام آسیب های اجتماعی قرار بگیرند باید از طریق نهادهای مختلف بخصوص نهادهای آموزش محور مانند آموزش و پرورش و...اطلاع رسانی خوبی صورت بگیرد تا جایی که عدم استفاده از این مواد در جامعه نهادینه شود. از سوی دیگر تقویت مهارت های اجتماعی گامی است که افراد را از بزهکارهای اجتماعی دور می سازد و اجازه نمی دهد زمان بی مصرف برای کارهای مضر داشته باشد.

بخش دوم از رویکرد فعالیت های پیشگیرانه عبارت است از: اقدامات ساختاری پیشگیری (به عنوان مثال مبارزه با فقر، توسعه اجتماعی...)

در این نگاه فقر فردی و فقر اجتماعی می تواند آسیب ها و بزهکارهای مختلفی را در برداشته باشد که اگر گام جدی در حوزه توسعه اجتماعی برداشته شود گامی مهمی در پیشگیری از بیشتر آسیب های اجتماعی خواهد بود.

پوشش درمانی رایگان

نکته ای که در این میان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است اینکه در مقوله درمان و حفاظت از جامعه و اعضای آن که با پدیده مواد مخدر مواجه است باید توجه ویژه ای صورت گیرد. درمان مسئله ای بسیار بزرگ در جهت مبارزه با این پدیده است که  باید توجه بسیار زیادی بدان صورت گیرد و در همین راستا، کشور بلژیک سیاست های خود را بر برنامه رایگان درمانی قرار داده است.

همچنین در جهت ارائه مراقبت های سفارشی برای هر فرد، سازماندهی و هماهنگی درمان در بهترین راه، سیستم هماهنگ و یکپارچه جهت ثبت نام و اقدامات لازم صورت گرفته است. این روش درمانی بر مشارکت داوطلبانه مبتنی است. یعنی در این روش اگر کسی تمایل به ثبت نام داشته باشد می تواند ثبت نام کند و مورد حمایت همه جانبه ارگان ها و سازمان های مرتبط قرار خواهد گرفت و به عبارت دیگر کاملا آزادانه خواهد بود.پ

تیپ های مختلف مصرف کننده

توجه به این نکته ضرورت دارد که همه کسانی که تحت تاثیر آسیب های اجتماعی قرار گرفته اند و در دام ماده های مخدر قرار گرفته اند را نمی شود در یک تیپ قرار داد و یک درمان برای همه آنها تجویز کرد. چرا که این نگاه می تواند مشکل ساز باشد.

بنابراین و بر این اساس لازم اشت یک تقسیم بندی از کسانی که مواد را مصرف می کنند صورت گیرد؛

گروه اول کسانی هستند که مصرف مواد مخدر در آنها به مرحله بسیار خطرناکی رسیده است و از روش های نظیر تزریق استفاده می کنند. برای این گروه عدم استفاده از مواد مخدر غیر قابل اجتناب است. از اینرو باید برای درمان این گروه در اولین نگاه، رویکردهای خاصی اتخاذ کرد. نباید در همان گام اول مواد را از انها دور ساخت. بلکه باید مراقبت های بسیار ویژه ای روی آنها صورت گرفت .مثلا در اولین گام نباید گذاشت از سوزن های مشترک استفاده کنند یا اینکه از استفاده مواد شیمیایی پرهیز داد و..

گروه دوم: کسانی هستند که مصرف معمولی مواد مخدر را دارند که برای این گروه باید برنامه های مدد رسانی اجتماعی را در دستور کار داد که از طریق اشتغال، احترام به شان انسانی و دوری از اقدامات قهری و خشونت آمیز بتوان آنهادوباره به وضعیت سابق برگرداند.

پس بر این اساس در کشور بلژیک سه سیاست و یا سه رویکرد مهم در مواجه با ماده مخدر و مصرف کنندگان انها اتخاذ شده است:

نخست که مهم ترین و برجسته ترین گام نیز می باشد، بحث پیشگیری است. لازم است که تاکید شود که پیشگیری حتما باید هدفمند باشد. هدفمند بر گروه یا مواد.

رویکرد دوم درمان است. درمانی که مبتنی بر کاهش آسیب های اجتماعی باشد و همچنین احتمال استفاده از مواد جایگزین و نیز خطرات بازگشت پذیری به مرحله قبل از درمان را از بین ببرد.

در نهایت رویکرد سوم، رویکردی که مبتنی بر سیاست برخوردهای قاونی توام خشونت و اقدامات قضایی است که در این نگاه به این پدیده به عنوان یک پدیده جرم و جنایت، سیاست کیفری نسبت به گروه و پدیده های خاص، سیاست استفاده از زندان و...مورد اشاره گرفته است.

بدون شک معلوم است که اولین گام مهمترین رویکردی است که می توان در این موضوع مورد بحث وبررسی قرار داد. در این راستا بلژیک به منظور تضمین پیشگیری مداوم از استفاده از مواد مخدر به همراه کاهش آسیب های اجتماعی، برای بهینه سازی مراقبت و درمان ، سرکوب تولید و تجارت غیرقانونی مواد مخدر و در نهایت توسعه و پیاده سازی فرهنگ لازم در این خصوص، اقدامات لازم را مورد تصویب قرار داده است.