نان ترکمنی جنبه ای از باورهای اصیل سنتی

به گزارش گلستان 24 ، در فرهنگ اصیل ترکمن، هر جا که از مهمانی استقبال شده، ابتدا چای و در کنار آن نان گرم بر روی سفره قرار می دادند. در واقع، ‹‹ چای چورک ››(نان و چای) همواره زینت بخش سفره ترکمن هاست.

حرمت نان در میان قوم ترکمن در حدی است که بخشی از فولکلور و ادبیات عامیانه و شفاهی ترکمن را تشکیل می دهد. هر چند که پخت ‹‹ چورک ››(نان) امروزه به دلیل توسعه تکنولوژی و گسترش نانوایی های ماشینی کاسته شده است؛ اما با وجود آن، تنورهایی سنتی زنان روستایی ترکمن هنوز داغ است. چنانچه سیری در روستاهای ترکمن داشته باشید به راحتی به هنگام صبح، ظهر و عصر رایحه دل انگیز نان گرم را در مشامتان احساس خواهید کرد که چگونه زنان ترکمن با شور و شوقی وصف ناپذیر، پیرامون تنورهای سنتی گرد آمده و مشغول پختن چورک هستند.

‹‹ تامدر››(تنور ترکمنی)نزد ترکمن ها بسیار مقدس و مورد احترام است. به هنگام ساخت آن، برجستگیهای داخل آنرا با نمک آغشته می کنند تا موجب تبرک یافتن تنور گردد. پخت چورک ، شرایط ویژه ای دارد و آمیخته با اعتقادات سنتی و مذهبی است. یکی از باورهای زنان ترکمن این است که هنگام تهیه خمیر، چنانچه ناخودآگاه تکه ای از آن پرتاب شود، در آن روز مهمان خواهد آمد و از آن نان برای پذیرایی از آن مهمان نگه می دارند.
در حین پخت نان ،همواره یک سطل آب حاوی نمک در کنار تنور قرار دارد و از آن برای پاشیدن آب بر روی نان و کم کردن لهیب آتش استفاده می شود و سپس مقدار آب نمک باقی مانده را به نیت آمرزش مردگان، به سوی گورستان می ریزند و یا اینکه پای درختی ریخته می شود.
زنان ترکمن ، اولین نانی را که از تنور درمی آورند، به عنوان ‹‹ خدای یولی ››(در راه خدا)در بین همسایگان تقسیم می کنند. خوردن نان گرم در کنار تنور دارای ثواب و اجر معنوی زیادی است. در بیشتر اوقات در روستاها هنگام پخت نان، سگ ها در اطراف تنور جمع می شوند. زنان تکه نانی را جدا نموده و در درون آب، خیس کرده و به سگ ها می دهند. علت این عمل، آن است که ترکمن ها سگ را به عنوان حیوانی باوفا و محافظ اصحاب کهف می شناسند.

زنان ترکمن اعتقاداتی درباره نان دارند که به مهمترین آنها اشاره می کنیم:
- زنانی که باردار نمی شوند،نان کوچکی موسوم به ‹‹ کوکه ›› پخته و ریسمانی از وسط آن عبور داده و یک جفت از آن را از گهواره آویزان می کنند. به امید روزی که بچه دار شوند. زنانی که کودک مریض دارند، این عمل را به نیت بهبودی فرزند خود انجام می دهند. برای رفع چشم زخم بچه ها نیز کوکه درست می شود.
- چنانچه زنی دست خود را که آغشته به خمیر است، در رودخانه ای بشوید، باران خواهد آمد.
- بریدن نان با چاقو، بی حرمتی به نعمت خداوند است و آن را مساوی با بریدن قرآن می دانند.

نوشته: اسفندیار قرنجیک-منبع ترکمن سسی