طرحی برای خانه‌دار شدن افراد کم‌درآمد

به گزارش گلستان 24، بر اساس این سیاست دولت دو نوع حمایت را برای تأمین مسکن دهک‌های پایین انجام می‌دهد.در مدل اول دولت حمایت صددرصدی و با حداکثر تسهیلات در تأمین زمین، ساخت و پرداخت اجاره مسکن برای دهک اول به عمل می‌آورد و در مدل دوم حمایت دولت پرداخت تا 50 درصد هزینه‌های اجاره مسکن دهک‌های دوم و سوم خواهد بود.

تحولات یک دهه گذشته در بخش مسکن باعث افزایش چند برابری قیمت آن شد طوری که تأمین مسکن برای خانوارهای  کم درآمد به آرزویی دست نیافتنی تبدیل شده است. نسبت متوسط قیمت یک واحد مسکونی نوساز به متوسط درآمد سالانه خانوار به 12 سال رسیده در حالی که میانگین جهانی این شاخص حداکثر 5 سال است. از سوی دیگر سهم هزینه مسکن در سبد خانوار نیز به 34 درصد و برای گروه‌های کم درآمد به 40 درصد رسیده در حالی که متوسط جهانی این رقم 25 درصد است.

با تغییراتی که در افزایش سهم مسکن در هزینه خانوار ایجاد شده و افزایش این سهم بخصوص برای دهک‌های پایین درآمدی دولت درصدد اجرای برنامه‌های جدید برای تأمین مسکن دهک‌های مختلف با اولویت دهک‌های کم درآمد برآمد. از این رو تحقیقاتی برای تدوین نسخه جدید طرح جامع مسکن که مربوط به سال 84 است، انجام گرفت که این بازنگری هم‌اکنون منجر به تهیه شناسنامه جمعیتی و اقتصادی از جامعه متقاضیان مسکن شده است و در آن با دسته‌بندی دهک‌ها تهیه سه نوع مسکن اجتماعی برای دهک پایین، مسکن حمایتی برای دهک‌های میانی و مسکن مشارکتی برای دهک‌های بالا طراحی شده است.

 چه کسانی مشمول مسکن اجتماعی می‌شوند

آن طور که مدیر بازنگری طرح جامع مسکن  می‌گوید بر اساس محاسباتی که در بازنگری طرح جامع مسکن انجام شده کل خانوارهای غیر مالک و خانوارهای جدیدی که تشکیل می‌شوند و فاقد مسکن هستند 5/2 میلیون خانوار برآورد شده‌اند که از این تعداد، خانوارهایی که هزینه پرداخت اجاره آنان 40 درصد هزینه زندگی‌شان را شامل می‌شود تحت پوشش مسکن اجتماعی قرار می‌گیرند.

به گفته فردین یزدانی تدوین دوباره طرح جامع مسکن که قرار است بزودی از آن رونمایی شود و مبنای برنامه اجرایی دولت در بخش مسکن باشد، مشخص می‌کند که اجاره‌نشین ها، 33درصد کل خانوارهای کشور را تشکیل می‌دهند که این گروه به لحاظ زمان انتظار 4/2 برابر میانگین جهانی و از نظر هزینه تأمین مسکن 3/ 1 برابر نرخ جهانی را باید متحمل شوند تا صاحبخانه شوند.

از میان کل خانوارهای غیر مالک مسکن حدود 47 درصد در دهک‌های اول تا چهارم و 29 درصد در دهک‌های 5 تا 7 قرار دارند که اولویت دولت تأمین مسکن 3 دهک نخست در قالب طرح مسکن اجتماعی است. آن‌طور که مدیر بازنگری طرح جامع مسکن می‌گوید در طرح مسکن اجتماعی گروه‌بندی‌ها دارای تنوع است و این مسکن شامل 2نوع حمایت است به طوری که دولت از کسانی که هیچ گونه توان مالی ندارند و در دهک اول قرار دارند، حمایت صددرصدی می‌کند و زمین و تسهیلات ساخت و اجاره بها را برای آنها فراهم می‌کند. همچنین در نوع دوم دولت 40تا 50 درصد اجاره بهای آنها را تقبل می‌کند که عموماً شامل دهک‌های 2 تا 3 می‌شود. بدین ترتیب پس از ساخت واحدهای مسکونی اجتماعی این واحدها با اجاره بهایی ناچیز در اختیار گروه‌های شناسایی شده کم درآمد قرار می‌گیرد.

 سالانه 125 هزار کم‌درآمد صاحبخانه می‌شوند

در طرح جامع مسکن، حجم کنونی متقاضیان مسکن در 4 دهک اول 2میلیون و 522 هزار خانوار برآورد شده که دولت برآورد کرده سالانه باید 150هزار خانوار کم‌درآمد و 250هزار خانوار میان‌درآمد طی 12 سال با برنامه‌های تأمین مسکن تحت پوشش و حمایت قرار بگیرند. به گفته یزدانی هم‌اکنون ابعاد طرح مسکن‌ اجتماعی معادل سالانه 125 هزار خانوار مشخص و قطعی شده است اما هنوز برای وام خرید (طرح دوم مخصوص میان‌درآمدها) هیچ برنامه‌ای نهایی نشده اما دخالت کمتر دولت در طرح‌های مسکن نیز از اولویت‌های برنامه جامع مسکن است و در برنامه حمایت اجتماعی تلاش شده این برنامه‌ها توسط واسطه‌ها با مدیریت نهادهای رفاه اجتماعی اجرا شود تا دخالت مستقیم دولت برای تأمین مالی منجر به ایجاد مشکلات بعدی نشود.

بر این اساس به عنوان مثال تأمین مسکن خانوار تحت پوشش تأمین اجتماعی، بهزیستی، کمیته امداد و سایر مراکز به این مراکز سپرده شده و الگوی ساخت، هزینه و میزان حمایت دولت برای ساخت مسکن اجتماعی در هر کدام از این مراکز تعیین می‌شود. درمجموع این برنامه به گونه‌ای طراحی شده که مشکلات برنامه‌های قبلی مسکن در آن تکرار نشود.

به همین دلیل بسته حمایت دولت از ساخت مسکن کم درآمدها به‌صورت بسته‌ای کامل تدوین شده است.

مدیر بازنگری طرح جامع مسکن نیز با تأیید این موضوع بسته حمایتی دولت برای تأمین مسکن کم درآمدها را دارای برنامه‌های متنوعی دانست که برای برون رفت بانک‌ها از معضلات کمبود منابع برنامه‌ای 12 ساله در بخش مسکن طرح ریزی شده است که با تجمیع منابع هدفمندی یارانه‌ها در سازمان‌های حمایتی و صندوق بازنشستگی کشوری سعی شده بار مالی تأمین منابع مسکن اجتماعی برای دولت کاهش یابد و برای کاهش بار مالی مسکن اجتماعی طرح جامع مسکن طرحی شناور را تدوین کرده که هر سال با توجه به شرایط اقتصادی و منابع در اختیار دولت اجرا می‌شود و حجم مداخله و حمایت دولت را متناسب با شرایط اقتصادی تعیین کرده است.

پراکندگی جغرافیایی خانوار کم‌درآمد به تفکیک استان و شهر و آمار در خصوص اینکه هر شهر به چه میزان مسکن اجتماعی نیاز دارد، میزان زمین مورد نیاز و اینکه زمین تحت چه مکانیزمی تأمین می‌شود نیز در طرح جامع آورده شده است. آن‌طور که یزدانی می‌گوید چون برنامه تأمین مسکن کم‌درآمدها هیچگاه پیوندی با برنامه‌های رفاه و تأمین اجتماعی نداشته، اولویت دولت در مسکن اجتماعی حمایت اجتماعی از دهک‌های پایین و پیوند این طرح با طرح جامع فقرزدایی است و ساخت مسکن صرف برای اقشار کم درآمد بدون توجه به جنبه‌های اجتماعی و شهروندی مدنظر دولت نیست.